120.000 năm trước con người đã đeo trang sức gì?

Phát hiện về món trang sức cổ 120.000 năm 

Món trang sức đầu tiên dường như đã được chế tác cách đây 120.000 năm, khi một trong những tổ tiên của chúng ta cẩn thận thu thập những chiếc vỏ tròn, bóng nhẫy trên bờ biển Địa Trung Hải để làm dây đeo cổ. Họ đã lựa chọn cẩn thận dựa trên hình dáng và trọng lượng, màu sắc và kích thước, trước khi xâu chuỗi chúng.

Một ví dụ khác, món đồ trang sức lâu đời nhất trên thế giới được phát hiện bên ngoài châu Phi là chiếc vòng cổ bằng hạt vỏ sò được phát hiện trong một cuộc khai quật vào năm 1970 tại Hang động Qafzeh gần Nazareth, cách khoảng 30km từ nơi chúng được khai quật. 

Các nhà khảo cổ đã phát hiện mỗi hạt có một lỗ được khoan qua đó, có lẽ để đồ trang trí có thể được treo trên dây hoặc quần áo, có thể được đeo như hoa tai hoặc vòng cổ. Nhiều chiếc có các cạnh được mài nhẵn, đánh bóng, gợi ý đến công việc có chủ đích của một người thợ thủ công.

Vào năm 2019, một nghiên cứu về các hạt vỏ sò do Tiến sĩ Daniella Bar-Yosef Mayer thuộc Đại học Tel Aviv đứng đầu đã chỉ ra rằng các dấu hiệu mài mòn trong và xung quanh các lỗ tự nhiên của vỏ sò, còn được biết đến với tên khoa học là vỏ Glycymeris, cho thấy chúng đã bị xâu vào một sợi dây dựa trên thực vật và cọ xát với nhau. Điều này khẳng định những hạt vỏ sò được được sử dụng để chế tác trang sức và cũng chứng tỏ được sự xuất hiện của trang sức cách đây hàng ngàn năm.

Kể từ khi nghiên cứu, các nhà khảo cổ học Maroc đã phân tích một bộ 33 chiếc vỏ được tìm thấy từ năm 2014 đến 2018, có niên đại từ 142.000 đến 150.000 năm tuổi. Các nhà khảo cổ cho rằng đây không phải những mảnh trang sức lâu đời nhất được tìm thấy. Còn rất nhiều bí ẩn về các món trang sức thời cổ đại đang chờ được khám phá.

Những món trang sức trong thời kỳ cổ đại mang một số ý nghĩa khác về giới tính, địa vị xã hội, thành tích, tuổi tác, nguồn gốc. Hoặc đôi khi chúng được dùng như một chiếc bùa hộ mệnh hay một món đồ trang trí tuyệt đẹp.

Một cảm giác độc đáo về bản thân

Một số học giả đã nói rằng đồ trang sức giống như một phần của cơ thể khi mọi người sử dụng nó để thể hiện bản thân độc đáo của họ và thật đáng ngạc nhiên khi điều đó đã bắt đầu xảy ra cách đây hơn 12.000 năm.

Nhà khảo cổ học Steven L. Kuhn và nhóm của ông cho biết các hạt vỏ sò là bằng chứng sớm nhất được biết đến về một hình thức giao tiếp phi ngôn ngữ phổ biến của con người - nghĩa là, sử dụng đồ trang sức để chuyển tải những điều về bản thân mà không cần giao tiếp.

Một số mảnh trang sức độc đáo được tìm thấy cũng đề cập đến bản sắc cá nhân và truyền tải ý tưởng về sự tự nhận diện bản thân, giống như cách mọi người làm với đồ trang sức và trang trí cơ thể ngày nay. Các nhà nghiên cứu nhận định đây là bước tiến lớn trong khả năng nhận thức của con người để xác định mình là những cá thể độc nhất trong một nhóm, và đây cũng là một thuộc tính chỉ có ở con người.

Ngoài ra, các mảnh được khai quật cũng chỉ ra rằng đã có một nhóm người di cư từ châu Âu cách đây khoảng 35.000 năm và mọi người nhận dạng nhóm người đó thông qua đồ trang sức họ đeo. Cùng một loại đồ trang sức được sản xuất ở Tây Âu với vỏ và mặt dây chuyền làm bằng răng động vật đã xuất hiện trong thời gian đó tại khu vực của Israel.

Mặt khác, ba nhóm mặt dây chuyền bằng xương hoàn toàn khác nhau các địa điểm tìm thấy chúng: ở Núi Carmel, Thượng Galilee và ở Thung lũng Hula, và các nhà sử học rằng người cổ đại đã sử dụng chúng để phân biệt danh tính của họ.

Đưa những dấu ấn lịch sử lại gần hơn với công chúng

Cuộc triển lãm về trang sức tại bảo tàng Israel đã được mở ra để đưa những mẫu trang sức cổ đại này đến gần hơn với công chúng. Đồ trang sức và trang trí cơ thể trong thời tiền sử không chỉ thể hiện tầm quan trọng của đồ trang sức và các đồ trang trí khác như những đồ vật thời tiền sử mà phản ánh mối quan hệ, nhân sinh quan của con người thời kỳ này.

Những ví dụ dân tộc học về đồ trang sức và đồ trang trí trên cơ thể của người Fiji, Papua New Guinea và người Maasai được người phụ trách Yael Eshel cho mượn từ bộ sưu tập Nghệ thuật Châu Phi và Châu Đại Dương của bảo tàng đã giúp lấp đầy những khoảng trống.

Tầm quan trọng của đồ trang sức và các đồ trang trí khác trong những thời kỳ cổ đại này cũng được thể hiện rõ ràng trong việc chúng được sử dụng như những vật dụng mai táng đi cùng người quá cố sau khi chết. Triển lãm dành một chương đặc biệt để chôn cất, bao gồm bộ xương Natufian 14.000 năm tuổi của một đứa trẻ sơ sinh có vẻ như đeo hoặc được bao phủ bởi một chiếc thắt lưng làm bằng vỏ nha khoa được trưng bày lần đầu tiên bên ngoài Bảo tàng Tiền sử Thượng Galilee ở Kibbutz Ma 'ayan Baruch. Các nhà sử học cho rằng chiếc thắt lưng có thể đã được mặc trong suốt cuộc đời của đứa bé, nhưng họ cũng suy đoán rằng có thể cha mẹ đau buồn đã đặt chiếc thắt lưng của họ vào trong ngôi mộ.

Đồ trang sức xuất hiện cách đây hơn 120.000 năm trước, sớm hơn rất nhiều so với tưởng tượng của các nhà sử học. Người cổ đại đã sử dụng trang sức vỏ ốc là một trong số những cách thể hiện danh tính, địa vị hoặc để trở nên đẹp hơn khi đi ra ngoài. Việc phát hiện ra những mẫu trang sức lâu đời đã hé lộ một phần bối cảnh lịch sử và văn hóa của người xưa.