Áo yếm: Từ nội y Á Đông tới kiểu phục trang quyến rũ bậc nhất

Trái ngược với phái đẹp phương Tây luôn tìm cách phô bày sự quyến rũ của cơ thể trong chiếc áo corset, thì phụ nữ Á Đông với tính cách dễ ngại ngùng, luôn tìm cách che giấu cơ thể qua nhiều làn áo mỏng, trong cùng là lớp áo yếm. Vậy bạn biết những gì về chiếc áo nội y của phương Đông này?

Mốc thời gian áo yếm bắt đầu xuất hiện

Nội y phương Đông đầu tiên được ghi nhận trong lịch sử là chiếc áo tâm y (心衣) hoặc tiết y (褻衣) của nhà Tần - Hán, hai triều đại đầu tiên của Trung Quốc. Chiếc áo này được làm từ một tấm vải hình chữ nhật quấn quanh người, có dây đeo qua vai và dây cố định ở sau lưng, để lộ lưng và nách. Điểm khác biệt giữa tâm y và tiết y là một chiếc có hai vắt qua vai, và một chiếc là có dây chéo vai. 

Thời nhà Đường: Mẫu áo yếm duy nhất khác biệt so với các loại áo yếm khác

Tới thời nhà Đường (năm 618 – 705 sau Công Nguyên), nội y biến thành áo ha tử (诃子). Nó còn được biết tới là mẫu nội y duy nhất của châu Á được để lộ bên ngoài trang phục, khác với những loại nội y sau đó đều phải giấu đằng sau nhiều lớp vải.

Áo ha tử cúp ngực, phần trước ngực được vồng cao lên. Phần vồng lên phía trên chính để che giấu vòng 1 của nữ giới và đây là phần được phép để lộ ra bên ngoài trang phục. Khi nữ nhân mặc áo ha tử thì họ sử dụng một đai nịt chắc chắn cố định dưới đường chân ngực. 

Trong các ghi chép lịch sử, Dương Quý Phi rất yêu thích mẫu nội y này. Bởi Dương Quý Phi có thân hình khá đẫy đà, nên chiếc áo ha tử đặc biệt có tác dụng tôn vinh vòng một của bà, tạo nên sự quyến rũ sắc giới không thể cưỡng lại với bậc quân vương. Có thể nói rằng Dương Quý Phi chính là mỹ nhân góp phần tạo nên sự phổ biến cho áo ha tử.

Thời bấy giờ, nhiều nước chịu sự ảnh hưởng của văn hoá Trung Hoa cũng mau chóng học làm theo loại nội y tương tự. Áo ha tử dần lan toả sang khắp các nước châu Á, là tiền đề cho áo yếm Việt Nam và áo haragake Nhật Bản.

Sự biến đổi qua các năm tháng

Từ thời nhà Đường cho tới thời nhà Thanh, chiếc áo ha tử (诃子) dần đổi hành mẫu áo đỗ đâu (肚兜), mang dáng dấp gần gũi với chiếc yếm thời đương đại. Áo đỗ đâu không còn mang hình chữ nhật giống những loại nội y thời trước, mà hoá thành hình thoi để có thể che phủ thêm vùng bụng và rốn. Mục đích của chiếc áo này là bó sát bộ ngực lại, che đi mọi đường cong cơ thể.

Dưới triều đại nhà Thanh, chiếc áo yếm còn thể hiện địa vị xã hội của người mặc. Với các gia đình giàu có, quý nữ sẽ sở hữu chiếc áo làm từ vải lụa cao cấp. Bề mặt của áo còn được thêu nhiều hoạ tiết cầu kỳ như: Hoa cỏ tượng trưng cho sự nết na của người con gái; Quả ổi chúc cho gia đình có được con đàn cháu đống; Hay quả đào thể hiện cho sự trường thọ. Đoạn dây cột phía sau lưng thậm chí có thể được làm bằng xích vàng, bạc hoặc đồng. Gia đình thuộc tầng lớp bình dân thì mặc áo làm từ vải thô, dây buộc làm bằng lụa. 

Áo yếm du nhập vào Việt Nam

Những chiếc áo yếm đầu tiên của Việt Nam được cho là xuất hiện dưới thời nhà Lý (1009 – 1225). Người ta cho rằng áo yếm được người Việt Nam sử dụng một phần vì phù hợp với thời tiết. Dưới khí hậu nóng ẩm, áo yếm có thể tạo sự kín đáo cho người mặc mà vẫn thông thoáng, không gây nóng ngốt.

Áo yếm của Việt Nam cũng có kết cấu gọn gàng hơn so với phiên bản của Trung Quốc. Nó được làm từ tấm vải vuông mỏng, mỗi chiều chỉ khoảng 40cm (kích cỡ của khung dệt vải ngày xưa). Một góc áo được khoét để làm cổ yếm, có hai sợi dây để buộc ra sau gáy. Mẫu yếm khoét cổ tròn được gọi là yếm cổ xây. Còn mẫu yếm khoét cổ sâu hình chữ V được gọi là yếm cổ xẻ.

Địa vị xã hội thể hiện qua áo yếm

Vào kỷ nguyên Đại Việt, giao thương phát triển nhờ sự ổn định về mặt kinh tế và chính trị, kéo theo sự phát triển của áo yếm. Lúc bấy giờ, áo yếm được may với hàng loạt màu sắc, chất liệu vải khác nhau. Và cũng giống như xã hội Trung Hoa, sự khác biệt giai cấp ở Việt Nam cũng tạo nên những khác biệt về áo yếm của mỗi người.

Phụ nữ thuộc tầng lớp lao động mặc yếm làm bằng vải thô, màu nâu sồng nhuộm từ vỏ cây. Con gái của quan thì được phép mặc yếm đỏ, còn được gọi là yếm đại hồng. Trên thực tế, màu đỏ thời đó mang ảnh hưởng của văn hoá Trung Hoa, được dân gian tin là có khả năng xua đuổi tà ma. Ca kỹ mặc yếm màu hoa đào - màu sắc tượng trưng cho sự lẳng lơ, thiếu đứng đắn. Riêng màu vàng thì bị cấm sử dụng, bởi đó là màu dành cho nhà vua và tượng Phật.

Áo yếm cách tân

Theo phong tục tập quán của ông cha, áo yếm vốn là trang phục nội y, hoặc là đồ mặc nhà. Phụ nữ khi ra đường thì phải khoác thêm trang phục khác như áo tứ thân, áo mớ ba mớ bảy.

Tuy nhiên, nhờ sự toàn cầu hoá, văn hoá phương Đông và phương Tây được giao thoa với nhau. Giới thời trang phương Tây bị thu hút bởi vẻ gợi cảm khó cưỡng của áo yếm. Chính áo yếm là tiền đề tạo nên phom dáng áo cổ yếm (halter top) ngày nay.

Đồng thời, các mẫu áo yếm cách tân cũng lần lượt xuất hiện tại châu Á. Giờ đây, áo yếm không còn là nội y của phụ nữ, mà đã trở thành một loại trang phục đầy thời thượng và quyến rũ.