Nhà 3 gian 2 chái - kiến thúc nhà truyền thống có tính ứng dụng rất cao của Bắc Bộ

1. Nhà 2 gian 3 chái là gì?

Nhà 3 gian 2 chái là một trong những kiểu kiến trúc nhà truyền thống của miền Bắc Việt Nam. Kiểu nhà này sẽ gồm 3 phòng chính và 2 phòng nhỏ được cơi nới thêm ở 2 đầu nhà.

Trong đó gian giữa nhà gian nhà chính, thường để làm phòng khách và đặt ban thờ. Hai gian bên cạnh thì tựa như hai phòng ngủ, thường được kê giường, có rèm hoặc bức bình phong để tạo sự riêng tư. Hai gian chái thì sẽ được dùng làm nơi nghỉ hoặc nhà kho, phòng chứa đồ… 

Mặt tiền của nhà 3 gian 2 chái rộng từ 15m trở lên nên còn được gọi là nhà ngang. Nhà có 3 gian, mỗi gian sẽ có một cửa ra vào riêng, cửa chính to nhất ở giữa. Cửa thường được làm từ gỗ được quét sơn. Mặt trước nhà xây bằng gach thô, quét vôi trắng & có hiên nhà rộng từ 1 - 1,2m. 

2. Đặc trưng của nhà 2 gian 3 chái

Chất liệu xây dựng

Nhà 3 gian 2 chái truyền thống thường được xây những vật liệu ở có sắn như gỗ, tre, nứa, lá… Ngày xưa khi chưa có vữa làm từ xi măng, một số gia đình khá giả thì có thể xây bằng gạch, đất sét không nung hay bùn trộn rơm. Nhưng vật liệu chủ yếu để dựng nhà vẫn là gỗ. 

Mái nhà

Mái nhà thì thường lợp lá, rơm, những nhà khá giả thì lợp ngói đỏ. Nhà 3 gian 2 chái sẽ có 4 mái. Hai mái chính sẽ có kích thước to hơn 2 mái của chái nhỏ được cơi nới ở đầu hồi. Khung mái được dựng chắc chắn bằng kèo gỗ, nếu lợp rơm, lá thì sẽ được lợp 2 lớp để tránh bị dột, lật. 

Tường bao quanh nhà được làm bằng gạch, có cổng sắt và hàng rào gỗ. Phần cổng sắt thường có mái che để mang đến cảm giác sang trọng nhưng vẫn mang vẻ đẹp truyền thống. 

Kết cấu - Vật lý 

Trong kiến trúc truyền thống của Bắc Bộ, nhà thường ở hướng Nam, tránh ánh nắng trực tiếp và đón giá mát vào mùa hè, ấm áp vào mùa Đông. 3 gian chính thường rất mát do có 2 chái phụ ở hướng Đông và Tây chắn ánh nắng. Sau nhà sẽ có vườn tược, cây cối nên mùa đông thường ấm áp. 

Nhà 3 gian 2 chái có kết cấu như sau: cột nhà, xà nhà, câu đầu, rường, kẻ, bẩy, con lợn… Để có thể dựng được một căn nhà 3 gian 2 chái với mái lợp ngói đỏ thì người thợ phải kinh nghiệm lâu năm trong nghề.

Nhà 3 gian 2 chái chỉ có 1 tầng. Khung gỗ dùng mộng, lỗ mộng để kết nối với nhau chứ không dùng đinh. Mái nhà thường có độ dốc lớn hơn 45 độ để thoát nước nhanh, không bị đọng nước, giảm thiểu nguy cơ bị dột. 

Nhà 3 gian 2 chái bằng gỗ thường có nguy cơ bị mọt, mối xông làm hỏng cấu trúc nhà. Hơn nữa, vật liệu gỗ thường dễ bị môi trường tác động, giảm tuổi thọ

3. Ứng dụng nhà 3 gian 2 chái trong kiến trúc hiện đại 

Hiện nay, nhà 3 gian 2 chái truyền thống đã được thay đổi, cách tân để phù hợp với kiến trúc và các vật liệu hiện đại. Đặc trưng của nhà 3 gian 2 chái là có mặt tiền rộng, chỉ có một tầng. Để đáp ứng được nhu cầu sử dụng của gia chủ, nhà 3 gian 2 chái hiện đại có diện tích từ 150 - 200m2. 

Vật dụng xây dựng cũng không còn là gỗ đơn thuần, lợp mái ngói mà được sử dụng bê tông, cốt thép để đảm bảo về độ bền, tuổi thọ. Hệ thống cửa gỗ, cửa kính mang đến vẻ đẹp hiện đại và tinh tế hơn so với sử dụng chất liệu gỗ đơn thuần. 

Nhà 3 gian 2 chái truyền thống thường sử dụng gian chính giữa là nơi thờ tự, tuy nhiên trong kiến trúc hiện đại đề cao công năng và sự riêng tư nên gian giữa thường sẽ là phòng khách, các phòng còn lại sẽ được chia thành phòng riêng để sử dụng đúng với chức năng của nó. 

Nhà 3 gian 2 chái truyền thống vẫn sử dụng kiến trúc mái dốc nhưng được cách tân với kiểu dáng thanh thoát, ấn tượng. Màu sắc mái cũng đa dạng tuỳ theo sở thích của gia chủ. Hiện nay, mái thái thường được ưa chuộng hơn cả, tuy nhiên nhiều gia chủ vẫn yêu thích sự mộc mạc, truyền thống, giản dị của mái đỏ.