Mèn mén là món ăn gắn liền với đời sống thường nhật của người dân tộc Mông. Mèn mén có thể hiểu là cơm ngô, nghĩa là ngô tẻ sau khi thu hoạch về sẽ được xay nhỏ để rồi trở thành món ăn thường nhật của người dân tộc Mông ở cao nguyên đá Hà Giang.
Mèn mén với người Mông giống như cơm ăn thường ngày của người Kinh. Để làm được mèn mén cần phải trải qua rất nhiều các công đoạn khác nhau. Ngô chính là nguyên liệu chủ đạo để chế biến được món ăn này. Và thường ngô sẽ là ngô tẻ bởi vì bột ngô sẽ không bị bở, tơi và không bị tình trạng vón cục như ngô nếp. Ngô sau khi hái về sẽ được gác trên bếp hoặc là tách hạt, bỏ đi những hạt hỏng, sâu rồi phơi khô rồi đem đi nghiền.
Thông thường, gia đình người Mông nào cũng có chiếc cối đá để xay ngô. Sau mỗi vòng quay của cối, hạt ngôi sẽ biến thành bột ngô thơm nức. Sau đó, người Mông sẽ sàng bột, loại bỏ sạn. mày rồi trộn cùng nước và đem đồ lên. Bởi vì mèn men mén vừa ngọt, vừa thanh lại vừa bùi. Thế nên có rất nhiều món canh được ăn cùng với mèn mén. Mùa nào thì thức ấy, khi thì là rau bí, khi thì là rau cải, có lúc lại là quả bầu hay quả su su. Nhưng có lẽ, món canh khiến nhiều người mê đắm nhất thì phải là tảo chua (cháo lảo).
Người Mông sẽ nghiền đậu tương ra để lấy nước rồi hoà cùng với nước rau chua (Nước rau chua thực ra chỉ đơn giản là luộc, sau đó để nguyên mấy ngày cho lên chua) và sau đó thả rau cải vào và nấu cùng. Người dân ở đây ăn rất nhạt, nếu ai mới ăn lần đầu sẽ cảm thấy không quen vì vị rất khó để ăn. Thế nhưng, khi đã ăn rồi thì lại thấy món ăn này rất thanh đạm, đậm đà và ngọt ngào vô cùng.
Phần lớn, các gia đình đồng bào Mông ăn mèn mén thường xuyên. Dù cho nghèo khổ không còn quá đeo bám họ như trước nữa nên “cái hồn” của món ăn này dường như đã ngấm sâu vào trong đời sống thường nhật của họ. Vào những ngày có cỗ, hỉ, đám, giỗ, Tết hay bất cứ ngày nào quan trọng thì cũng đều có sự xuất hiện của mèn mén. Cứ mỗi người một thìa rồi ngồi quây quần cùng nhau nhâm nhi và trò chuyện. Những câu chuyện trôi qua từ thế hệ này tới thế hệ kia rồi kết thúc khiến nhiều người còn phải tiếc nuối ngẩn ngơ.
Đặc biệt, những người con của đồng bào Mông khi xa quê hương, dù có thưởng thức hàng trăm món ngon, sơn hào hải vị thì cũng không thể nào quên được hương vị đặc trưng của mèn mén. Mèn mén là thứ có thể giúp người ta khoả lấp được nỗi nhớ nhung quê hương và thèm thuồng hương vị ngọt bùi, thân quen.
Bình luận