Những sự tích và giai thoại về nguồn gốc tục mừng tuổi ngày Tết
Tết Nguyên đán hay Tết Âm lịch có ở Việt Nam và nhiều nước Á Đông. Nhắc đến Tết thì không thể thiếu hình ảnh những phong bao mừng tuổi đỏ thắm được mọi người trao nhau đầy trân trọng, yêu thương. Nguồn gốc của tục lệ này xuất phát từ Trung Quốc, và lịch sử ra đời của nó cũng mang nhiều giai thoại kỳ bí khác nhau.
Gần gũi và nổi tiếng nhất là truyền thuyết bát tiên hạ phàm, truyện rằng thuở xưa ở Đông Hải có rất nhiều yêu quái sống trong 1 cây đào to, vì có các tiên ở hạ giới canh giữ nên chúng không thoát ra ngoài được. Tuy nhiên, cứ đến đêm giao thừa khi các tiên về trời tụ họp là bọn yêu quái thừa cơ trốn ra gây hại, chúng thích chạm vào đầu trẻ con đang ngủ, khiến chúng giật mình khóc thét rồi sốt cao hoặc bị ngớ ngẩn. Các gia đình lo sợ mà khẩn cầu Ngọc hoàng thượng đế cứu giúp. Ngọc hoàng bèn phái 8 nàng tiên xuống trần gian để bảo vệ trẻ em, các nàng tiên hóa thành 8 đồng tiền đặt dưới gối lũ trẻ khi ngủ, đến đêm khi lũ yêu quái mò đến vừa định xoa đầu các bé liền bị ánh sáng của 8 đồng tiền chiếu mù mắt mà bỏ chạy.
Câu chuyện này nhanh chóng lan truyền khắp nhân gian. Từ đó, cứ đến năm mới, người ta lại bỏ tiền vào trong những túi nhỏ hoặc phong bao màu đỏ tặng trẻ con, để bảo vệ chúng khỏi yêu ma quỷ quái và những điều xấu xa. Ban đầu chỉ có trẻ em được nhận phong bao đỏ, nhưng rồi sau đó bất cứ ai cũng có thể được nhận từ những người thân, bè bạn của mình để mong cầu bình an, may mắn.
Một giai thoại nổi tiếng khác kể rằng, ở làng Chain Chieu, Trung Quốc cổ đại, có loại quỷ hay xuất hiện vào đêm giao thừa để bắt người ăn thịt. Một chàng trai trẻ mồ côi dũng cảm đã dám đứng lên bắt quỷ và được thần linh ban cho thanh kiếm quý giúp chàng thành công tiêu diệt con quỷ, đem lại bình yên cho thôn làng. Phần thưởng mà dân làng trao cho chàng trai là một phong bì đỏ chứa đầy tiền. Từ đó, người ta tặng nhau phong bao đỏ chứa tiền để tôn vinh lòng dũng cảm của con người, mong muốn về sự chiến thắng của cái thiện với các ác và cầu sự bình an, sung túc.
Vậy tục mừng tuổi đầu năm mới có từ bao giờ?
Về thời gian chính xác ra đời của phong tục mừng tuổi tại Trung Quốc đem lại nhiều tranh luận trái chiều, có nghiên cứu chỉ ra rằng ngay từ thời nhà Tần (221-206 trước công nguyên), vào dịp năm mới, người ta đã xâu những đồng tiền xu vào một sợ chỉ đỏ, gọi là “tiền áp tuế” (tiền xua đuổi tà ma) để tặng cho trẻ con cầu tốt lành và tặng cho người già để xua đi bệnh tật, cái chết.
Tuy nhiên, lại có giai thoại, tiền mừng tuổi bắt nguồn từ nhà Đường, khi Đường Huyền Tông ban tặng cho Dương Quý phi một gói đỏ chứa vàng bạc khi nàng sinh con để trừ tà, từ đó lan ra bên ngoài rồi dân gian học theo, cũng tặng tiền bạc trong gói đỏ cho trẻ con để cầu may mắn.
Nhà nghiên cứu Michael Hanna lại cho rằng: Triều đại nhà Tống (960-1279) mới là triều đại gốc gác của hồng bao mừng tuổi, rồi cũng có nhiều nghiên cứu khác thì chỉ ra là tận thời nhà Thanh những xu tiền màu đỏ mừng tuổi mới xuất hiện.
Như vậy, những quan điểm trái chiều trên khiến việc xác định chính xác thời điểm ra đời của tục mừng tuổi đầu năm mới và sự xuất hiện của chiếc túi đỏ hay phong bao đỏ chứa tiền mừng tuổi là không có câu trả lời tuyệt đối chính xác. Nhưng điểm chung là dù xuất hiện ở thời đại nào thì những phong bao mừng tuổi đầu năm đều mang ý nghĩa mong cầu bình an, sức khỏe và may mắn, tài lộc cho người được tặng.
Theo năm tháng, phong tục này đã lan truyền từ đất nước Trung Hoa sang nhiều nước châu Á, trong đó có cả Việt Nam ta và trở thành một phong tục tốt đẹp đầy ý nghĩa trong những ngày xuân năm mới.
Bình luận