Cái cầu kỳ của cỗ Tết "đánh đố" người chuẩn bị
Là người từng sống trong một Hà Nội rất duyên dáng thời xa vắng, nghệ sĩ ưu tú, nhà thiết kế áo dài Đức Hùng suốt nhiều năm vẫn ôm ấp tình yêu với tinh hoa văn hóa cổ truyền, vẫn tha thiết yêu Tết Việt. Anh yêu cái không khí nhộn nhịp mua sắm, rộn ràng chọn đào, lựa quất ngày giáp Tết, yêu cả mùi hương thoảng trong gió se và mưa phùn. Yêu nhất là những mâm cơm với đủ món ngon mà mẹ và các chị dành cả buổi nấu nướng, chăm chút từng li từng tí để dâng cúng tổ tiên.
Cái sự cầu kỳ của cỗ Tết Hà Nội theo kiểu xưa là điều anh ấn tượng nhất. Cầu kỳ từ khi đi chợ, các mẹ các chị phải chọn nguyên liệu sao cho thật tươi ngon, kết hợp với nhau tạo ra sự cân bằng, tính toán món sao cho vừa đa dạng, vừa phải rất căn ke.
Ví dụ, củ su hào, cà rốt, mua bao nhiêu thì vừa đủ cho vào nem, làm nộm, canh bóng, phần đuôi chuột để làm hạnh nhân xào chứ cũng chẳng bỏ đi. Rồi thì canh và nộm đã có nhiều rau củ, phải tính món xào là gì cho cân đối, ngon miệng.
Kỹ nghệ nấu nướng, đương nhiên là phải chú trọng. Ví như món thịt đông, đòi hỏi nhiều kinh nghiệm, sự tinh tế cũng như kỹ càng. Phải làm sao cho nước dùng trong vắt như nước lọc để nhìn thấy rõ các nguyên liệu bên trong. Gà luộc phải "làm sao cho con gà được om chín bằng hơi, chín tới mà không lòng đào, không quá nóng làm nứt da, co rút xương đùi, giữ được dáng đẹp…". Rau củ tỉa hoa, cắt lát mỏng mà to bản, thái chỉ, thái hạt lựu cũng phải đúng với mục đích sử dụng.
Ngay cả phần trình bày cũng đòi hỏi sự khéo léo, tế nhị, như trứng rắn và chả quế cắt hình quả trám, giò lụa phải cắt chéo hoặc xếp hình rùa, canh nào trang trí với rau mùi, canh nào dùng hành chần…
Tất cả là sự hài hòa và thử thách độ khéo léo cũng như chú tâm của người nấu nướng vào từng món ăn cũng như tổng thể cân bằng của mâm cỗ. Người nấu cỗ Tết khó mà tranh thủ làm việc khác, hoặc lơ là một công đoạn nào đó. Chính sự cầu kỳ đã trở thành bản sắc cỗ Hà Nội nói riêng, cỗ Tết miền Bắc nói chung đã khiến nhiều phụ nữ cảm thấy quá áp lực. Họ bảo nhau ăn Tết chứ đừng để Tết ăn mình.
Nghệ sĩ Đức Hùng tỏ bày: "Tôi rất thông cảm và chia sẻ với những người phụ nữ hiện đại phải gánh nhiều trọng trách. Bây giờ phụ nữ hầu hết có công việc độc lập, không phải chỉ lo việc nội trợ ở nhà. Nên việc ngày Tết mà phải vào bếp, gấp gáp nấu nướng đủ món cầu kỳ để kịp giờ dâng lễ mới khiến nhiều chị em bức xúc như thế. Khi người ta bận quá, người ta sợ Tết cũng phải thôi".
Có nhiều cách để ăn Tết nhàn hơn, quan trọng nhất là lòng thành kính
Có lẽ chính từ tâm lý sợ Tết, sợ nhất là ngày nào cũng phải dậy sớm sửa soạn mâm cúng, ăn uống rồi dọn dẹp nên nhiều người chỉ muốn bỏ Tết đi. Còn nghệ sĩ Đức Hùng lại cho rằng, có rất nhiều cách để việc nấu cỗ ngày Tết nhẹ nhàng hơn.
Anh cho rằng, ở các chợ, siêu thị đều có bán các set nguyên liệu sơ chế trước của mấy món phức tạp như canh bóng, canh măng, nem, người ta chỉ việc mang về nấu lên, nêm nếm lại theo khẩu vị của mình là xong thôi. Ngay cả các món mất thời gian nhất như gà luộc, xôi, nem rán đều đã có những chỗ bán sẵn. Nếu ai đó không khéo, không có nhiều thời gian, họ vẫn có thể tạo ra không khí truyền thống bằng những sự hỗ trợ đó.
"Đừng để sự cầu kỳ của mâm cỗ Tết truyền thống làm khó chúng ta, để rồi làm ảnh hưởng đến niềm vui Tết đến. Chúng ta vẫn có thể sáng tạo những cách làm mới, hương vị mới cho mâm cơm ngày Tết, miễn là nó không quá lai căng.
Truyền thống không phải là món này hay món khác, mà là tinh thần truyền thống. Ví dụ ngày xưa không có điều kiện, người ta nấu măng bằng nước ninh chân giò, nước rất đục. Bây giờ nhiều nhà nấu canh măng bằng nước luộc gà, nước rất trong, măng vẫn ngấm mà lại đẹp mắt. Đó là một sự cải biên tinh tế".
Theo ông, đó chính là cách để người thời nay, đặc biệt là người trẻ có thể "giãn cơ mặt" khi nghĩ đến cỗ Tết. Đặc biệt là trong năm nay, khi tình hình dịch bệnh có những diễn biến phức tạp.
Có những ý kiến cho rằng đón Tết trong bối cảnh này chỉ cần phiên phiến, đơn giản là được. Nhưng nếu không có sự tất bật ấy, chúng ta sẽ nương dựa vào đâu sau cả năm miệt mài làm việc? Bởi dù muốn hay không chúng ta cũng phải thừa nhận với nhau rằng, sự tất bật ấy chính là gạch nối vô hình và hữu hình giữa các thế hệ. Như chúng ta với cha mẹ, ông bà. Và giữa những đứa trẻ nít lên năm, lên ba với gia đình, để văn hoá Việt trở thành cái gốc vững vàng cho những công dân toàn câu tương lại.
Bởi thế, NTK Đức Hùng cho rằng, càng khi cuộc sống xung quanh đang biến động, người ta lại càng cần một sự "neo đậu" từ truyền thống để có thể tìm thấy sự an ủi. Việc dành nhiều thời gian để ở bên gia đình, để trò chuyện với những người của thế hệ trước và "sống chậm" trong mấy ngày Tết, nấu những bữa cơm đậm chất cổ truyền để dâng cúng tổ tiên, đó sẽ là cách người trẻ có nội lực, năng lượng để tiếp tục sống và vươn lên mạnh mẽ trong năm mới.
Bình luận