Nội dung chính
Sarah Gilbert là nhà khoa học đứng sau thành công của vaccine Oxford/AstraZeneca và giúp các liều tiêm được bán với giá rẻ. Bà hiện là giáo sư về vaccine tại Viện Jenner của Đại học Oxford - một trong những trung tâm nghiên cứu y khoa hàng đầu thế giới.
Tên đầy đủ của Sarah Gilbert là Sarah Catherine Gilbert.
Sarah Gilbert sinh ngày 1/4/1962 (59 tuổi).
Sarah Gilbert sinh ra và lớn lên tại Kettering thuộc hạt Northamptonshire, Anh.
Sarah Gilbert tốt nghiệp bằng cử nhân ngành sinh học tại Đại học East Anglia. Sau đó tiếp tục học tiến sĩ hóa sinh chuyên ngành di truyền học tại Đại học Hull.
Sau khi hoàn thành tốt nghiệp tiến sĩ, Sarah Gilbert dành một thời gian làm việc trong môi trường công nghiệp (nghiên cứu bia) trước khi quay trở lại môi trường hàn lâm tham gia vào nhóm nghiên cứu của giáo sư y khoa Adrian Hill tại Viện Nghiên cứu Jenner, Đại học Oxford để bắt đầu những nghiên cứu về Vaccine chống sốt rét vào năm 1994. Tuy nhiên, sự nghiệp khoa học của bà Gilbert gặp trở ngại vào năm 1998, thời điểm bà sinh con.
Đến năm 1999, Sarah Gilbert chính thức làm giảng viên Đại học Oxford và trở thành là phó Giáo sư vào năm 2004. Ba năm sau, Sarah Gilbert thuyết phục được Quỹ Wellcome Trust tài trợ cho một dự án lớn phát triển về vaccine cúm mùa, chính thức trở thành Quản lý Chương trình Chiến lược về Phát triển Vaccine cho người và thú y của Quỹ Wellcome Trust. Nhờ những nỗ lực vượt bậc, năm 2010, bà được bổ nhiệm làm Giáo sư tại Viện Jenner danh giá của Đại học Oxford vào năm 2010. Lúc bấy giờ, Sarah Gilbert đã "lên dây cót" một nhóm nghiên cứu riêng khá mạnh để nghiên về loại Vaccine có hiệu quả với mọi chủng virus cúm.
Năm 2014, Sarah Gilbert đi đầu nhóm phát minh vaccine ngừa virus Ebola. Sau khi một loại virus gây hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS-CoV) bùng phát, Gilbert đã đến Ả Rập Xê Út để phát triển một loại vaccine cho loại virus corona này. Tuy nhiên, MERS chỉ đang trong quá trình thử nghiệm lâm sàng thì thế giới xuất hiện đại dịch Covid-19 vào đầu năm 2020 tại Vũ Hán, Trung Quốc. Nhận thấy điều này, Gilbert đã tận dụng cơ hội để chế tạo ra vaccine Covid-19 tương tự cách đã làm với MERS.
Sarah Gilbert cùng nữ giáo sư Teresa Lambe và cộng sự trong nhóm làm việc tại Oxford đã liên tục nghiên cứu ngày đêm để thiết kế vaccine và lên kế hoạch thử nghiệm lâm sàng, và chỉ trong vòng một tuần sau khi các nhà khoa học Trung Quốc công bố cấu trúc di truyền của loại virus mới, nhóm của nhà khoa học Gilbert đã thiết kế xong Vaccine Covid-19. Dưới sự hỗ trợ kinh phí từ Chính phủ Anh (22 triệu bảng Anh), nhóm đã nhanh chóng thử nghiệp và sản xuất loại vaccine này.
Tháng 3/2020, tình nguyện viên thử nghiệm lô vaccine đầu tiên của nhóm nghiên cứu Sarah Gilbert chính là những nhà khoa học ở Oxford, và cả các con của bà Gilbert. Rất vui là không một ai gặp bất kỳ phản ứng phụ nào sau 48h tiêm vaccine đầu tiên. Ngay sau đó, các nhà khoa học dần tiến đến các bước thử nghiệm với số lượng tình nguyên viên lớn hơn.
Thử nghiệm đạt kết quả thành công giúp bà Gilbert và nhóm của mình có cơ hội kiếm hàng triệu đô, tuy nhiên, Sarah Gilbert vẫn chọn từ bỏ bằng sáng chế vaccine, bởi ngay từ đầu, nhóm nghiên cứu của bà Sarah Gilbert đã đặt mục tiêu tạo ra một loại vaccine cho nhân loại, tức là họ sẽ không phát triển vaccine vì lợi nhuận giống như những tiền lệ mà các nhà khoa học ở Anh đã từng làm trước đó.
Gilbert và nhóm nghiên cứu Oxford sau đó đã đi đến thỏa thuận với nhà sản xuất dược Anh/Thụy Điển AstraZeneca, hãng sẽ sản xuất và phân phối vaccine với cam kết phi lợi nhuận. Và theo mục tiêu nhân đạo mà Oxford hướng đến, AstraZeneca sẽ bán vaccine được Oxford phát triển với giá gốc không lợi nhuận trong thời gian đại dịch và giữ nguyên giá ưu đãi này với các quốc gia thu nhập trung bình và thấp, kể cả khi đại dịch kết thúc. Nhờ đó, vaccine của Gilbert mới có thể được phân phối với giá rất rẻ (chỉ khoảng hơn 3 USD/liều) và giúp các nước nghèo có thêm "lá chắn" để chống lại đại dịch này.
Từ tháng 4/2020 trở đi, thử nghiệm vaccine AstraZeneca đã được triển khai từ Anh và mở rộng ra đến Brazil, Nam Phi. Trong suốt quá trình đó, kết quả cho thấy khoảng 70% người tham gia thử nghiệm đã phát sinh vài tác dụng phụ nhưng không mấy nguy hiểm. Tuy nhiên, đến tháng 9/2020, thử nghiệm này gặp vài trắc trở khi một tình nguyện viên gặp phải vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe khiến thử nghiệm bị gián đoạn vài tháng. Cho đến cuối tháng 11/2020, nhóm mới hái được thành quả khi kết quả thử nghiệm diện rộng trả về đạt hiệu quả trung bình trên 70%.
Vào ngày 30/12/2020, vaccine AstraZeneca do Gilbert đồng phát triển với nhóm vaccine Oxford đã chính thức được phê duyệt để sử dụng tại Vương quốc Anh. Sự thành công của vaccine Oxford cho đến hiện tại đã đem lại niềm hi vọng lớn lao cho toàn nhân loại, tất nhiên không thể phủ nhận đóng góp to lớn từ các nhà khoa học như Sarah Gilbert, Catherine Green, Teresa Lambe và tập thể nhóm nghiên cứu tại Oxford.
Bố của giáo sư Sarah Gilbert làm việc trong lĩnh vực kinh doanh giày và mẹ bà là giáo viên tiếng Anh.
Chồng của Sarah Gilbert là nhà khoa học Rob Blundell. Sau khi kết hôn, Sarah Gilbert sinh ba vào năm 1998, gồm 2 gái và 1 trai. Được biết, các con của vợ chồng giáo sư Sarah Gilbert đều yêu thích và chọn ngành hóa sinh tại trường đại học. Hai con gái của bà Gilbert, Caitlin và Susannah, theo học tại Oxford, trong khi cậu con trai Freddie là sinh viên Đại học Bath.
BBC tiết lộ, Sarah Gilbert từng có ý định từ bỏ chuyên ngành di truyền học khi đang theo học tiến sĩ tại Đại học Hull, lý do là cảm thấy không thích chuyên ngành này nữa. Tuy nhiên, rất may sau đó, Gilbert đã không làm vậy và vẫn tiếp tục con đường nghiên cứu của mình.
Sarah Gilbert là người có niềm yêu thích với âm nhạc, bà từng chơi trong giàn nhạc giao hưởng của trường học, và thường xuyên chơi saxophone khi học đại học. Khi ấy bà thậm chí còn đi vào rừng chơi nhạc để tránh làm phiền những người xung quanh.
Bình luận