Bánh chim gâu, món bánh kỳ công luôn có trong dịp lễ của người Cao Lan

Dân tộc Cao Lan còn được biết đến với tên gọi Sán Chay, thường sống nhiều ở Yên Bái, Tuyên Quang, Bắc Giang. Như nhiều dân tộc khác của Việt Nam người Cao Lan cũng có những món ăn đặc sắc mang dấu ấn văn hóa của người dân nơi này.

Cụ thể khi nhắc đến ẩm thực Cao Lan, người ta sẽ nghĩ đến những món ăn như cá nướng sấy khô, thịt nai tái, thịt lợn ướp chua, vịt bầu nấu măng chua… và nhiều món bánh hấp dẫn như bánh vắt vai, bánh gai, bánh chim gâu…

Mặc dù nguyên liệu chính để làm bánh chim gâu chỉ là gạo nếp ngon, thế nhưng với cách chế biến cầu kỳ, món bánh chim gâu vẫn có những nét riêng biệt. Gạo nếp sẽ được vo sạch, để ráo thì gạo nếp được trộn cùng một chút muối để bánh có vị đậm đà. Hiện nay, để phù hợp với sở thích và khẩu vị, người ta còn thêm vào các nguyên liệu khác như đỗ xanh, thịt hoặc dùng các loại lá tự nhiên nhuộm màu cho bánh.

Đặc biệt, bánh chim gâu sẽ được gói bằng lá dứa rừng, loại lá quen thuộc vừa giúp bánh có hương vị thơm ngon vừa được người Cao Lan dùng như một vị thuốc giúp chữa bệnh dạ dày. Lá sau khi hái sẽ được mang đi rửa sạch, để khô rồi tước bỏ phần gai và chẻ bỏ phần thân cứng. Tiếp đó, người làm bánh sẽ khéo léo đan lá dứa rừng thành hình chim gâu (còn được gọi là chim cu gáy). Đây cũng là công đoạn khó nhất, cầu kỳ nhất trong quá trình làm bánh.

Sau khi đan xong vỏ bánh, gạo nếp được nhồi đầy trong vỏ bánh cho chặt và đan kín lại trước khi mang đi luộc chín. Để bánh chim gâu ngon, chín đều và không bị nhão, người ta phải canh lửa và thêm nước thường xuyên sao cho chiếc bánh luôn ngập trong nước. Sau khi luộc trong khoảng 12 giờ đồng hồ, bánh chim gâu sẽ chín và được vớt ra để chỗ thoáng mát cho nguội, ráo nước. 

Không chỉ là một món bánh có hương vị hấp dẫn, bánh chim gâu còn được người Cao Lan gửi gắm những ý nghĩa lớn về tình mẫu tử. Ngoài ra, những chiếc bánh nhỏ nhắn này cũng chứa đựng được tình yêu thương và sự quan tâm mà các thành viên trong gia đình dành cho nhau.

Bên cạnh người Cao Lan thì người dân tộc Dao ở nước ta cũng làm những chiếc bánh hình chim gâu, nhện hay ve sầu… để mang theo ăn trưa mỗi khi lên rẫy. Trước khi đi học, các em bé người Dao cũng được mẹ chuẩn bị cho chiếc bánh chim gâu để mang đến trường.

Nếu có dịp đến thăm các gia đình người dân tộc Cao Lan ở Yên Bình (Yên Bái) hay Tuyên Quang vào các dịp lễ Tết, hội hè, bạn có thể tìm và thưởng thức món bánh chim gâu dân dã, độc đáo này.