Bánh răng bừa - món ăn dân dã nhưng là đặc sản tiến vua ở Thanh Hoá

Thanh Hoá có nhiều đặc sản. Ngoài các loại hải sản, mắm do thế mạnh địa lý, mảnh đất nắng gió này cũng có nhiều món đặc sắc. Một trong số ấy phải kể đến chính là bánh lá răng bừa. Bánh răng bừa là đặc sản truyền thống của mảnh đất xứ Thanh. Người chưa ăn nghe tên sẽ thấy tò mò, người ăn rồi dễ ghiền bởi hương vị thơm ngon, dễ ăn, dễ nịnh miệng. Không chỉ là món quà dân dã bán nhiều ở các chợ, bánh răng bừa còn là món ăn không thể thiếu trên mâm cơm cỗ, Tết hay những bữa tiệc thiết đãi khách quý của gia đình. 

Bánh lá răng bừa hay còn có cái tên khác là bánh lá hoặc bánh tẻ. Bánh có hình dáng thon thon, dài dài, giống như một chiếc răng bừa (một công cụ vô cùng quen thuộc trong quá trình sản xuất của người nông dân). Bánh có nguồn gốc từ ngôi làng Trung Lập, ở xã Xuân Lập - Thọ Xuân. Và đây cũng chính là nơi có liên quan tới nghi lễ thuở xưa kia với tên gọi là “cày tịch điền”. 

Bánh răng bừa gắn liền với lễ hội Lê Hoàn (tên huý của vua Lê Đại Hành). Theo người xưa kể lại, sau khi dẹp loạn được quân giặc nhà Tống, đất nước được thái bình, hưng thịnh, cứ tới dịp đầu xuân, vua Lê Đại Hành lại đích thân mình xuống đồng để cày ruộng, mở đầu cho một năm mới với hi vọng mùa màng tốt tươi, mưa thuận gió hòa và động viên những người nhà nông  tích cực lao động, sản xuất.

Để đáp lại tấm lòng của nhà vua, người dân ở nơi đây đã dùng loại gạo tốt nhất, ngon nhất để nấu thành một loại bánh có hương vị đặc trưng, hấp dẫn để dâng lên vua. Tục lệ ấy cứ thế giữ mãi và lưu truyền tới tận bây giờ, trong những dịp giỗ Vua mỗi năm, người dân xã Xuân Lập đều cùng nhau nấu món bánh này và dâng cúng lên vua Lê Đại Hành. 

Bánh lá răng bừa được chế biến từ các loại nguyên liệu vô cùng quen thuộc và dễ tìm như: gạo tẻ được xay nhuyễn, thịt lợn băm nhỏ, mộc nhĩ, hành khô và gói lại bằng lá chuối xanh tươi. Để có thể làm ra được những chiếc bánh nóng hổi, thơm lừng, hấp dẫn, cầu kì nhất thì vẫn phải là bước lựa chọn gạo.

Gạo tẻ không được quá khô, cũng không được quá dẻo, để tới khi luộc lên bánh sẽ không bị nát hay nhão. Gạo cần được ngâm chừng 3 - 4 tiếng, sau đó để riêng cho ráo nước rồi mới đi xay nhuyễn cùng với nước vôi trong. Phần bột khi xay được sẽ tiếp tục đưa lên bếp, dùng đũa để khuấy lên thật đều cho bột không bị vón cục. Người nấu sẽ quấy bột lên thật đều cho tới khi được chín chừng 70% cho bớt nóng rồi mới đem đi gói.

Phần thịt cũng nhất định phải là thịt có đủ mỡ, nạc như vai, đầu rồng, không được dùng thịt nạc vì bánh sẽ bị khô khi luộc và khi ăn sẽ kém hấp dẫn hơn rất nhiều. Muốn thịt được đậm đà, người nấu sẽ thái hình hạt lựu rồi ướp cùng với chút mộc nhĩ, hành khô, hạt tiêu, nước mắm rồi đem đi xào chín tới. 

Khác với những loại bánh khác, bánh lá răng bừa được gói lại bằng lá chuối hột chứ không phải lá dong. Lá chuối sẽ được hái từ vườn, sau đó hơ qua với lửa rồi rửa lại cho sạch và xé ra thành miếng rộng chừng bàn tay. Vì bánh được gói bằng lá chuối hột nên khi cuốn bánh cũng sẽ được chặt và chắc chắn hơn rất nhiều. 

Sau khi đã hoàn thành xong bước chuẩn bị nguyên liệu thì sẽ bắt đầu đến quy trình gói và luộc bánh. Trước hết, người nấu sẽ dùng một chiếc đũa để lấy một chút bột và quệt vào phần giữa của lá chuối hột, bỏ vào thêm một chút thịt heo, hành khô, mộc nhĩ rồi cứ thế cuộn tròn lại, bẻ gập 2 phần của lá lại rồi bỏ vào trong nồi luộc chừng 30 phút là bánh sẽ chín là có thể vớt ra ngoài.  

Bánh lá răng bừa khi chín sẽ có hương thơm vô cùng hấp dẫn, phần bánh mỡ màng mà chỉ cần nhìn thôi cũng khiến ai nấy đều thèm thuồng. Món bánh này phải thưởng thức khi còn nóng mới ngon, đặc biệt là vào những ngày se lạnh hay trời mưa thì còn tuyệt vời hơn cả. Tuy nhiên, món bánh này sẽ thiếu đi vị ngon nếu như không được chấm cùng với loại nước chấm do chính người Thanh Hóa pha chế. Người ăn chỉ cần bỏ vào thêm một vài lát ớt tươi cùng với vài giọt nước cốt chanh nữa là đảm bảo ngon miệng vô cùng rồi. 

Cho tới ngày nay, bánh lá răng bừa đã không còn chỉ xuất hiện ở trong mỗi dịp lễ Tết nữa, mà đã được bày bán quanh năm để có thể phục vụ được du khách gần xa khi đặt chân đến Thanh Hóa. Chỉ chừng vài ngàn cho một chiếc bánh thôi nhưng cũng đủ khiến bất cứ ai cũng phải nhớ nhung về hương vị đặc trưng mà món ăn này mang lại rồi. Nếu như có dịp về xứ tới xứ Thanh, bạn nhất định đừng quên thưởng thức bánh lá răng bừa nhỏ xinh này ít nhất một lần nhé.