Gỏi cá nhảy, món ăn người khen, người không dám thử của Sơn La

Sở dĩ, món ăn này được đặt cái tên là gỏi cá nhảy bởi vì người thưởng thức sẽ ăn khi cá... vẫn còn sống và đảm bảo là phải nhảy tanh tách. Cũng vì cá còn sống nên không quá ngạc nhiên khi nhiều du khách tỏ ra dè chừng với món ăn này trong lần đầu tiên.

Nguyên liệu chính để chế biến gỏi cá nhảy trứ danh ở vùng Tây Bắc này thường sẽ là cá chép con với kích cỡ khoảng bằng một ngón tay của người lớn. Cá sẽ được nuôi lớn trong ao tự nhiên hoặc người dân ở đây sẽ đi bắt trực tiếp ở những con suối nguồn ở xa khu dân cư sinh sống.

Cá khi bắt về phải đảm bảo tiêu chí là còn tươi sống. Thả vào chậu nước phải được rửa lại bằng với nước muối sạch để có thể loại bỏ được hết chất bẩn. Sau đó, người ta lại rửa lại cá bằng nước muối nhạt hơn thật kỹ càng thì mới hoàn thành.

Có những người dân hay gia đình lại cầu kỳ hơn, đợi đến mùa khi cá chép đẻ trứng. Họ sẽ lấy phần trứng cá bám vào hoa lục bình ở ngoài ruộng. Trong suốt cả quá trình ainh trưởng, cá chép chỉ được ăn thức ăn là những bông hoa lúa rơi xuống nước. Như vậy thì cá sẽ sạch hơn rất nhiều. Cho tới khi lúa rộ bông thì đấy cũng chính là thời điểm mà người ta sẽ bắt cá lên để chế biến thành món đặc sản gỏi cá nhảy Sơn La.

Khi thưởng thức, người ta sẽ lấy cá từ chậu, sử dụng một con dao nhỏ để khía nhanh được phần bụng và nặn ruột cá ra. Thao tác này yêu cầu phải nhanh chóng để đảm bảo rằng cá chép vẫn còn sống và đảm bảo độ tươi. Sau khi sơ chế, người ta thả cá vào hỗn hợp rau để để ăn đã được băm nhỏ trước, bao gồm: các loại rau thơm như rau húng, rau mùi, kinh giới, thì là,..., lõi chuối tươi đươc trộn cùng với gia vị như mắm, mì chính, muối, ớt, tỏi,... và cả hạt mắc khén nữa.

Cá mổ ra đến đâu thì phải ăn ngay đến đó thì mới có thể đảm bảo được độ giòn ngọt từ thịt và cá cũng không có mùi tanh. Khi thưởng thức, người ta sẽ dùng một chiếc thìa để xúc cá, kèm theo rau sống, lõi chuối cùng với nước chua và đưa lên miệng để thưởng thức. Gỏi cá nhảy Sơn La là món ăn vô cùng phổ biến của những gia đình dân tộc Thái. Và đặc biệt đây cũng chính là món mà họ sẽ dọn ra để đãi khách quý khi đến chơi nhà.

Tuy nhiên, vì đây là món ăn sống, ngay tại chỗ thế nên món gỏi cá nhảy này vẫn khá kén người ăn. Cũng không quá ngạc nhiên khi có nhiều vị khách dưới miền xuôi phải e dè khi thử món ăn này. Cũng giống một số món tươi sống của thế giới, không phải ai cũng thích món gỏi cá nhảy, nhưng cũng có người cho rằng đây là một phần văn hoá ẩm thực thú vị của Tây Bắc.