Khi nhắc đến những đặc sản trứ danh của mảnh đất Hà Châu, Phú Bình, Thái Nguyên, người ta sẽ nghĩ ngay đến món trám đen. Trám đen là một loài cây thân gỗ, thường ra hoa vào khoảng tháng 2 và chín quả vào tháng 7 âm lịch. Tuỳ vào thời gian chín của cây mà mùa trám ở đây có thể kéo dài từ 1 đến 2 tháng vì đôi khi có cây chín trước, cây chín sau.
Theo những người có kinh nghiệm, quá trình trồng trám cho đến khi ra quả sẽ mất khoảng 7, 8 năm. Nhưng không phải cây trám nào cũng như nhau. Trám có 2 loại là trám cái và trám đực, tuy nhiên chỉ có trám cái là có quả còn trám đực thì không. Khi đến Hà Châu, bạn sẽ thấy rất nhiều những cây trám cổ thủ sum sê cành lá. Những cây trám đen ở đây có tuổi đời lên đến hàng trăm năm.
Quả trám đen thường có hình thoi, vỏ ngoài màu đen và bên trong có cùi vàng. Mặc dù không phải là nơi duy nhất ở nước ta trồng trám đen, thế nhưng trám đen Hà Châu với vị bùi thơm, hơi chát và có hương vị hoàn toàn khác biệt. Với nguyên liệu trám đen, người dân Hà Châu có thể chế biến nhiều món như trám đen kho thịt, xôi trám… và đặc biệt nhất là nham trám.
Nham trám có thể hiểu là món món trộn có rất nhiều nguyên liệu, trong đó nguyên liệu chính, độc đáo nhất chính là trám đen om. Để có món nham trám chuẩn vị, người ta sẽ cần rất nhiều nguyên liệu với cách chế biến khá kì công. Đầu tiên, người ta sẽ cho trám đen vào nước sôi lăn tăn khoảng 15 đến 20 phút cho mềm ra. Sau khi vớt ra để ráo, họ sẽ bổ dọc quả trám rồi tách bỏ phần hạt. Trám đen cần phải om đúng cách để khi bổ ra phần cùi bên trong mềm nhưng không nát.
Ngoài trám đen thì món nham trám còn sử dụng thêm rất nhiều nguyên liệu khác bao gồm thịt, cá và nhiều loại rau thơm như là gừng non, hẹ, tía tôi, mùi gai, húng quế, đinh lăng, khế chua... đặc biệt là 2 loại lá địa phương gồm lá đơn và lá nhội. Tổng cộng chỉ riêng rau đã có đến hơn 10 loại. Thịt cá sẽ được nướng chín trên than hồng còn các loại rau sau khi rửa sạch, để ráo rồi thái nhỏ. Ngoài ra nham trám còn cần đến vừng, lạc cho thêm vui hay tương, dấm thanh để pha nước chấm, giúp món ăn đậm đà, tròn vị hơn.
Món nham trám Hà Châu thường sử dụng loại cá cháy được bắt từ sông Cầu. Phần cá này có thể được dùng ăn sống hoặc nướng. Nếu như sử dụng cá sống, người đầu bếp sẽ sơ chế sạch sẽ, bỏ da rồi mang cá đi thái chỉ. Còn nếu dùng cá nướng, họ sẽ sử dụng than hoa để nướng chín cá rồi gỡ ra thành những miếng nhỏ nhưa ruốc. Thịt ba chỉ cũng được chế biến bằng cách thái miếng nhỏ rồi nướng chín bằng than hoa.
Khi đã chuẩn bị đầy đủ các nguyên liệu, họ sẽ trộn đều chúng với nhau. Tuỳ vào sở thích và khẩu vị của mỗi gia đình mà người chế biến sẽ trộn theo tỷ lệ nhất định. Sau đó, người ta sẽ thưởng thức món nham trám bằng cách cuốn cùng lá nhội, bánh tráng rồi chấm đẫm tương nếp Úc Kỳ.
Món ăn này không chỉ có vị bùi béo của trám đen mà còn xen lẫn vào đó là vị ngọt thơm của thịt cá, vị béo của ba chỉ nướng và gia vị đậm đà. Sự kết hợp đặc biệt này đã giúp món nham trám Hà Châu trở thành một món ăn dân dã không chỉ được lòng người dân địa phương mà còn khiến thực khách từ nhiều vùng khác mê mẩn. Vì đây là một món ăn phổ biến tại Hà Châu, Phú Bình nên bạn hoàn toàn có thể tìm thấy nham trám tại các nhà hàng địa phương.
Bình luận