Cá mòi kho - món đặc sản giản dị mà tốn cơm của Hải Phòng

Hải Phòng nổi tiếng với nhiều món ăn ngon, nào bánh đa cua, bún cá, bành mì cay... Nhưng ngoài những món ăn đường phố ai cũng biết kia, Hải Phòng có một đặc sản khác, ngon nhưng khó mua hơn vì còn phụ thuộc vào thời vụ. Đó chính là cá mòi kho.

Đúng hơn, cá mòi kho là đặc sản của vùng Kiến Thụy, Hải Phòng. Từ món ăn dân dã gắn với bữa cơm nhà, cá mòi kho của Hải Phòng đang bước ra thị trường, trở thành món ăn đặc sản như cá kho làng Vũ Đại.

Mỗi năm có 2 vụ cá mòi, một vụ cữ Xuân, tức khoảng tháng 2 đến tháng 3, một vụ cữ Thu, từ tháng 8 đến tháng 9. Lúc này cá mòi bèo, mua về rán có khi thu lại được cả bát mỡ vàng ngậy. Đây tất nhiên cũng là lúc lý tưởng nhất để chế biến các món ăn từ cá mòi.

Muốn có những mẻ cá ngon thì người dân Kiến Thụy luôn phải thức dậy từ sáng sớm hoặc vào lúc chiều đã về muộn, ghé tới các bến ghe, bến thuyền để lựa chọn cá tươi, cá ngon vì đây chính là thời điểm mà các ngư dân mới đi đánh bắt cá về. Cá được chọn sẽ là những con cá mòi đã đến độ trưởng thành, kích thước to đồng đều, dày mình và chắc thịt. Sau đó, người ta sẽ mang về nhà và rửa sạch, sơ chế để cá không còn mùi tanh, bỏ ruột rồi cứ thể tẩm ướp gi vị. 

Tùy vào khẩu vị của mỗi gia đình mà sẽ có những cách chế biến cá mòi khác nhau. Tuy nhiên, dù là có khác nhau hay có nhiều kiểu biến tấu thế nào đi chăng nữa thì cá mòi truyền thống vẫn luôn được tẩm ướp không dưới… 16 vị. Trong đó, có những vị vô cùng đặc trưng, đậm chất Hải Phòng như vị chua thanh từ chay, vị ngọt ngọt từ mía, vị cay nồng từ gừng và ớt đã tạo nên một nồi cá kho với hương vị hoàn hảo. 

Ngoài việc cầu kỳ khi tẩm ướp gia vị, thì việc sắp xếp cá sao cho khi kho không bị vỡ, nát cũng quan trọng không kém. Chính vì thế, người ta dùng những loại riềng tươi, còn nguyên củ non rồi thái mỏng ra, ghép với cá để khi kho cá sẽ không bị vỡ. Mía cần chọn cây vàng, đủ độ ngọt sau đó chẻ dọc mỏng, dài rồi lót ở dưới đáy nồi. Chuối xanh không quá non, tầm bánh tẻ để cá có độ chát vừa phải.

Sau khi đã ướp gia vị chừng 30 phút, bỏ cá vào nồi rồi mới đặt lên trên bếp để kho. Trong quá trình kho cá, cũng cần phải có những bí quyết riêng thì cá mới ngon và chuẩn bị. Một nồi cá kho thơm ngon là phải đảm bảo được rằng xương đã ninh nhừ những phần thịt thì vẫn phải chắc mà không bị nát.

Cá phải có màu sắc vàng óng. Cũng chính là thành phẩm yêu cầu khắt khe như vậy nên cá mòi cần phải được kho trong vòng 8 - 10 tiếng với nồi đất với mức lửa vừa phải. Có như thế thì cá mòi khi ăn mới đưa cơm, béo bùi và thơm nức mũi. 

Tốn công, nhưng khi kho xong nồi cá mòi, người ta mới thấy đáng. Lúc ấy, chỉ cần bát cơm nóng, đặt lên trên đó miếng cá mòi đã kho rục xương đã thấy ngon ưa nước miếng. Khi ăn cá mòi ngấm đủ vị mặn, ngọt, cay, chát nhẹ, thơm béo tan trong khoang miếng mới thấy cao lương mĩ vị cũng chẳng bằng thức quà dân dã của người dân vùng biển.

Được coi là một trong những món ngon đặc sản vô cùng nổi tiếng ở vùng biển Hải Phòng, món cá mòi kho đã, đang và luôn được yêu thích và khiến cho bất cứ ai khi thưởng thức cũng phải lập tức say mê. Ngày nay, món cá mòi kho đã trở nên quen thuộc trên mỗi mâm cơm của các gia đình nơi đây. Đặc biệt, vào những dịp lễ, Tết thì cá mòi kho cũng được coi là món quà biết vô cùng thiết thực của nhiều người cũng như đối với những du khách khi có dịp được đặt chân tới đây.