Căn cứ đóng bảo hiểm xã hội hiểu thế nào cho đúng?

Mấy ngày qua, dư luận đặc biệt quan tâm tới những thông tin được đăng tải trên một số phương tiện thông tin đại chúng, như: "Ðề xuất nâng mức đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) tối thiểu bằng 70% thu nhập"; "Ðóng BHXH bằng 70% bình quân tổng thu nhập"... 

Thông tin này đã khiến không ít người lao động, doanh nghiệp băn khoăn, lo lắng. Vì nếu đúng là như vậy thì mức đóng BHXH sẽ có thể chiếm gần hết thu nhập của người lao động. Trong điều kiện bình thường điều này đã khó chấp nhận, huống hồ đề xuất được đưa ra trong bối cảnh cả nước đang "gồng mình" chống chọi với dịch Covid-19 và ảnh hưởng của nó.

Nhưng thực chất "70% thu nhập" hay "70% bình quân tổng thu nhập" nói trên chỉ là căn cứ để tính mức đóng BHXH theo tỷ lệ luật định. Và đây hiện thời chỉ mới là kiến nghị về việc sửa đổi, bổ sung chính sách pháp luật về BHXH, nhằm thể chế hóa nội dung đã được quy định tại Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Ðảng về cải cách chính sách BHXH của BHXH Việt Nam với các cơ quan có thẩm quyền.

Cụ thể nội dung kiến nghị này cũng là nội dung cải cách thứ tám trong Nghị quyết số 28, đó là: "Sửa đổi quy định về căn cứ đóng BHXH của khu vực doanh nghiệp ít nhất bằng khoảng 70% tổng tiền lương và các khoản thu nhập khác có tính chất lương của người lao động", với mục tiêu "… để khắc phục tình trạng trốn đóng, đóng không đủ BHXH, ảnh hưởng đến khả năng cân đối Quỹ BHXH và quyền lợi của người lao động".

Trên thực tế, Luật BHXH đã ra quy định người lao động tiền đóng BHXH bắt buộc hàng tháng bắt đầu từ ngày 1/1/2018, sẽ dựa theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định là mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác theo quy định tại khoản 1, điểm a khoản 2 và điểm a khoản 3 Ðiều 4 Thông tư số 47/2015/TT-BLÐTBXH ngày 16-11-2015 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LÐ-TB và XH) (không bao gồm một số khoản chế độ và phúc lợi đã được quy định cụ thể).

Tuy nhiên, theo Dự thảo Báo cáo tổng kết thi hành Luật BHXH năm 2014 (giai đoạn 2016-2020) được công bố mới đây, Bộ LÐ-TB và XH đã nêu rõ một thực trạng, vẫn tồn tại ba "loại" thu nhập, gồm: Thu nhập để làm căn cứ đóng BHXH; thu nhập để doanh nghiệp thực hiện quyết toán và thu nhập thực tế chi trả cho người lao động. Trong đó, thu nhập của người lao động để làm căn cứ đóng BHXH luôn ở mức thấp nhất!

Đồng thời BHXH Việt Nam cũng cho biết, ngoài mức lương thấp là căn cứ đóng bảo hiểm hàng tháng của người lao động, hiện để giảm mức đóng BHXH cho người lao động, không ít các cơ sở, doanh nghiệp đã đưa ra rất nhiều khoản thu nhập khác, như: khoán sản phẩm (ngoài định mức lương), tăng năng suất lao động tính theo tỷ lệ %, hỗ trợ tiền nhà, tiền điện thoại, xăng xe, chuyên cần. Với nguyên tắc đóng - hưởng, thì việc đóng BHXH không đủ mức quy định sẽ gây nên hậu quả đó là làm giảm mức hưởng các chế độ BHXH, nhất là mức hưởng lương hưu khi về già của người lao động. Do đó nếu hiểu đúng về mức thu nhập làm căn cứ đóng BHXH, thì có thể thấy chủ trương của Ðảng cũng như kiến nghị của cơ quan chức năng có ý nghĩa rất lớn và đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo đảm quyền lợi cho người lao động.