Cơm nắm lá cọ, món ăn dân dã và là đặc sản của vùng đất Tổ Phú Thọ

Phú Thọ là nơi có diện tích trồng cọ đứng đầu cả nước. Đời sống của người dân nơi đây chủ yếu gắn với cây cọ. Vì vậy, nếu nói món cơm nắm lá cọ chứa đựng tất cả nét văn hóa, phong tục tập quán của miền đất này cũng chẳng sai. Món ăn này chẳng cầu kỳ, hoa mỹ nhưng chứa tất cả hồn quê và tinh túy của đất trời. Đến mức người ta còn thuộc lòng câu ca dao: "Dù ai đi ngược về xuôi/ Cơm nắm lá cọ là người Phù Ninh". 

Cứ đến mùa cọ, người ta lên lên đồi chặt những tàu lá cọ vẫn còn bánh tẻ về nắm cơm. Lá đạt chuẩn phải có màu xanh phớt vàng, nhỏ như miệng nón và vẫn còn e ấp chưa xòe hết. Sau đó, lá cọ được rửa sạch, hơ qua lửa cho mềm rồi cắt thành những miếng vuông, lau sạch rồi nắm với cơm. 

Riêng cơm nắm phải dùng gạo mới, gạo dẻo mới có độ thơm ngon đặc trưng và phải sử dụng nước mưa đựng trong những chiếc bể cũ ngoài trời để giữ nguyên hương vị của gạo. Khi nấu cũng cần cho nhiều nước hơn một chút để cơm dẻo hơn cơm ăn hàng ngày. Vì thế mà những ngày Phú Thọ không mưa, món cơm nắm lá cọ cũng bớt ngon đi vài phần. 

Ngoài ra, kỹ thuật nắm cơm không phải ai cũng biết và dường như chỉ có những người phụ nữ khéo tay mới có thể làm cơm nắm lá cọ ngon. Trước khi nắm, người ta phải dùng khăn mặt ướt hoặc nhúng tay vào nước lạnh rồi nắm tròn cơm lại, lăn kỹ để hạt cơm dính quyện vào nhau thành một khối. Sau đó, chia cơm thành những phần vừa ăn, cho vào lá cọ túm lại và lăn một vài lần cho cơm bám chắc vào lá. 

Từng nắm cơm trắng với những viền sọc đẹp mắt được tạo hình từ lá cọ. Bóc đến đâu, mùi gạo, mùi lá quyện vào nhau, đượm hương vị quê nhà. Bẻ đôi miếng cơm nắm, chấm cùng muối vừng hoặc thịt lợn rang khô mới thấy hết được vị ngon của món ăn bình dị này. Ngoài ra, nhiều gia đình còn cho thêm trứng muối, thịt nguội vào cơm nắm để món ăn thêm phần đặc biệt và có thể bảo quản được 1-2 ngày. 

Trước kia, mỗi lần đi làm đồng, những người dân Phù Ninh lại mang theo những chiếc nắm cơm lá cọ. Những người con đi học xa quê, mỗi lần về lại được mẹ nắm cho những nắm cơm mang theo ăn dọc đường. Đến Phú Thọ vào những phiên chợ quê, những chiếc nón cọ, chổi cọ vẫn được bày bán nhưng cơm nắm lá cọ thì không còn nhiều nữa. Tuy nhiên, cái hương vị đậm hồn quê ấy vẫn tồn tại mãi trong những câu ca dao, trong những câu chuyện được kể lại bởi những người con đang sinh sống tại đây.