Đề xuất giảm thời gian đóng BHXH tự nguyện để hưởng lương hưu còn 15 năm

BHXH tự nguyện là chính sách an sinh xã hội của Đảng và nhà nước ra đời từ năm 2008 nhằm tạo cơ hội cho mọi người lao động ở khu vực phi chính thức được tham gia BHXH. Cùng với định hướng chính trị thực hiện "BHXH toàn dân" được khẳng định tại Nghị quyết số 28-NQ/TW, công tác phát triển BHXH tự nguyện đã có nhiều bứt phá sau hơn 10 năm triển khai, đặc biệt là từ nửa cuối năm 2018 đến nay.

So với năm 2019, trong năm 2020 số người tham gia BHXH tự nguyện trên toàn quốc tăng gần gấp đôi và con số này bằng tổng số người vận động được của 11 năm trước đó. Theo thống kê sơ bộ, tính tới hết năm 2020, số người tham gia BHXH tự nguyện đã đạt khoảng 2,2% lực lượng lao động trong độ tuổi là nông dân và lao động khu vực phi chính thức.

Trong đó Nghệ An, Thái Bình, Phú Thọ, Thanh Hóa, Quảng Nam là 1 trong những địa phương thực hiện tốt công tác phát triển người tham gia BHXH tự nguyện. Dù vậy nhưng để bảo đảm mạng lưới an sinh cho người cao tuổi thì tỉ lệ này hiện thời vẫn chưa cao.

Các chuyên gia cho rằng nguyên nhân là do người dân chưa hiểu được hết lợi ích của chính sách, bên cạnh đó còn vì chính sách và do thu nhập của đối tượng lao động tự do bấp bênh, không bền vững. Đồng thời cũng có ý kiến nhận định, một trong những nguyên nhân khiến số người tham gia chưa thực sự cao như mong đợi là do mức hỗ trợ người tham gia chưa hấp dẫn người dân. Được biết, đối với người tham gia không thuộc hộ nghèo và cận nghèo, ngân sách nhà nước hiện mỗi tháng hỗ trợ 15.400 đồng tiền đóng BHXH tự nguyện, đối với người thuộc hộ cận nghèo là 38.500 đồng/tháng và 46.200 đồng/tháng đối với người thuộc hộ nghèo. Người tham gia BHXH tự nguyện được nhận hỗ trợ từ ngân sách nhà nước tối đa thời gian 10 năm.

Theo đó, mỗi năm có khoảng 800.000 người tham gia BHXH, nhưng lại cũng có khoảng ngần ấy người ra khỏi hệ thống. Do đó Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Bùi Sỹ Lợi cho biết, để thu hút người tham gia, BHXH Việt Nam cần nghiên cứu điều chỉnh chính sách để làm sao nâng mức hưởng thụ của người dân tham gia BHXH tự nguyện.

Ông Trần Hải Nam, Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), cho biết hiện BHXH chỉ quy định thực hiện với 2 chế độ hưu trí và tử tuất với thời gian đóng góp kéo dài dẫn tới việc người dân ngại chờ đợi nên không muốn tham gia BHXH tự nguyện. Do đó, ngoài quyền lợi dài hạn, để tăng tính hấp dẫn của chính sách BHXH tự nguyện, cần phải có các chế độ ngắn hạn, có thể nhìn thấy trước mắt để thu hút người tham gia. Cụ thể, BHXH Việt Nam mới đây đã có công văn gửi Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, đề xuất nâng mức hỗ trợ tiền đóng BHXH tự nguyện cho người dân. Cụ thể, đối với người thuộc hộ nghèo sẽ nâng từ từ 30% lên 50%, đối với người thuộc hộ cận nghèo nâng từ từ 25% lên 30% và từ 10% lên 20% đối với các đối tượng còn lại.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng cho biết, cần sửa đổi chính sách và cải thiện công tác tổ chức thực hiện nhằm tăng sức hấp dẫn của loại hình an sinh này. Cụ thể, cần giảm thời gian đóng BHXH tự nguyện để được hưởng lương hưu xuống còn 15 năm và tiến tới xuống còn 10. Cũng như cần phải bổ sung các chế độ BHXH tự nguyện ngắn hạn, nhằm tăng tính hấp dẫn, và tạo thuận lợi cho người cao tuổi tham gia BHXH tự nguyện.

Ngoài ra để thu hút được nhiều người tham gia, cần bổ sung thêm nhiều quyền lợi khác cho người dân khi tham gia BHXH tự nguyện như: ốm đau, thai sản... trong quá trình đóng. Được biết hiện nay, lực lượng lao động tự do, lao động phi chính thức có số lượng lớn tại các địa phương, các tỉnh, thành phố lớn chính là lực lượng mà BHXH tự nguyện hướng đến.