Nhà chống lũ là một dự án phát triển cộng đồng với mục đích xây nhà an toàn và phát triển sinh kế bền vững cho người dân nghèo ở các vùng chịu ảnh hưởng bởi thiên tai & biến đổi khí hậu. Ra đời từ năm 2013 bởi người sáng lập Phạm Thị Hương Giang (tên thường gọi là Jang Kều), dự án Nhà chống lũ đã hỗ trợ xây dựng thành công 795 ngôi nhà tại các tỉnh Quảng Ninh, Quảng Nam, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Khánh Hoà, Bến Tre, Sóc Trăng và Hậu Giang.
Xuất phát từ sự đồng cảm cá nhân của người sáng lập, dự án Nhà chống lũ lấy người nghèo làm trung tâm, bởi hơn ai hết, người nghèo là nhóm dễ tổn thương nhất trong thiên tai do họ không có nguồn lực để đối phó và phục hồi. Tầm nhìn của dự án là đến năm 2020 sẽ xây dựng hoàn thiện các mô hình nhà an toàn và phát triển sinh kế bền vững cho tất cả các vùng chịu thiên tai, đặc biệt là mưa lũ, bão lụt trên toàn Việt Nam, để các gia đình nghèo chủ động đối phó với các thảm hoạ thiên nhiên và vươn lên trong cuộc sống.
Đối tượng của dự án là các hộ gia đình nghèo và cận nghèo, chịu thiệt hại nặng nề sau thiên tai, có từ ba nhân khẩu trở lên và ưu tiên hà có nhiều trẻ em.
Để xây dựng một căn nhà chống lũ, dự án không tài trợ 100% mà yêu cầu hộ gia đình đóng góp vốn đối ứng, ít nhất 50% giá trị căn nhà, bao giồm cả nguyên vật liệu và nhân công. Cách làm này nhằm đảm bảo người dân có được sự tự tin và tự tôn khi xây dựng ngôi nhà của chính mình, sinh hoạt trong ngôi nhà do mình tạo dựng, khẳng định được bản thân và có động lực để tái lập, kiến thiết cuộc sống.
Dự án có sự tham gia của chính quyền địa phương trong việc theo dõi, thúc đẩy tiến độ và động viên người hưởng lợi. Bên cạnh đó, các tình nguyện viên là người trong giới chuyên môn tham gia tư vấn chuyên môn cho dự án, chuyển giao công nghệ và đào tạo cho người dân xây dựng nhà chống lũ.
Nhiều doanh nghiệp cũng tham gia dự án này theo hình thức ưu đãi giá bán vật liệu xây dựng bằng giá dành cho đại lý cấp 1, tặng các thiết bị cần thiết để hỗ trợ hộ dân xây nhà.
Để nhà chống lũ thực sự phát huy hiệu quả, dự án đã phát triển 9 mô hình nhà an toàn thích ứng với các kiểu hình thiên tai, đặc biệt là các kiểu lũ như: lũ bùn, lũ ống, lũ quét, lũ ngâm, lũ sông, và một số loại lũ đặc biệt.
Có 3 loại nhà chống lũ chính gồm nhà kê nền, nhà phao và nhà có gác với tổng cộng 9 mô hình thiết kế đặc thù: nhà kê nền thấp, nhà kê nền cao, nhà kê nền linh hoạt, nhà phao biệt lập, nhà phao gắn liền nhà xây, nhà hai gác, nhà hai gác có chỗ cho gia súc, nhà 3 gian có gác xép, nhà ống có gác xép.
Giá 1 căn nhà chống lũ nằm trong khoảng từ 80 - 180 triệu đồng, trong đó, dự án hỗ trợ trung bình 45 triệu đồng/hộ, số kinh phí còn lại các hộ dân sẽ huy động nguồn lực của riêng mình.
Tại các địa phương ở Quảng Binh và Hà Tĩnh, mô hình nhà chống lũ phổ biến được áp dụng là nhà phao biệt lập và nhà phao gắn liền với nhà xây. Mô hình này phù hợp cho khu vực có mức lũ cao với biên độ dao động lớn từ 4-14m và ngâm lâu từ 3 – 10 ngày và không có dòng chảy xiết.
Khi lũ đến, người dân chất hết đồ đạc cùng lương thực và đồ dùng thiết yếu và lên nhà phao trú ẩn chờ cơn bão đi qua, vừa bảo vệ được tài sản và tính mạng.
Tại xã Tân Hóa, huyện Minh Hóa, Quảng Bình, một trong những địa phương đầu tiên xây dựng nhà chống lũ, dù mức nước những ngày qua dâng cao khiến nhiều khu vực ngập sâu tới 6m, người dân vẫn an toàn trong các ngôi nhà phao chống lũ, không có thiệt hại về người.
Bình luận