1. Làm thế nào cá mập định vị được hướng đi?
Đại dương mênh mông rộng lớn có rất ít tín hiệu trực quan, vậy làm cách nào để cá mập biết được chúng đang đi đâu? Andrew Nosal - nhà sinh vật biển và nhà khoa học chuyên nghiên cứu về cá mập tại Đại học San Diego, cho biết: "Cách cá mập tìm đường bơi qua đại dương vẫn là một bí ẩn lâu đời, những tín hiệu môi trường nào chúng sử dụng và chính xác những tín hiệu đó được phát hiện như thế nào vẫn là một ẩn số".
Một số loài cá mập di chuyển được quãng đường xa. Ví như cá mập trắng lớn (Carcharodon carcharias) bơi qua Ấn Độ Dương từ bờ biển phía Tây của Australia đến Nam Phi.
Một số loài cá mập sử dụng từ trường của Trái đất để tạo ra bản đồ tư duy và la bàn giống như GPS của con người. Một nghiên cứu được công bố vào tháng 5 năm 2021 trên tạp chí Current Biology chỉ ra rằng cá mập búa có thể tự định hướng theo từ trường để di chuyển.
Khứu giác cũng giúp cá mập định hướng ở đại dương, chúng dựa vào khả năng này để cảm nhận được những thay đổi hóa học trong nước khi bơi. Những yếu tố khác như nhiệt độ nước, âm thanh và thậm chí cả tầm nhìn cũng giúp cá mập di chuyển ở những vùng nước sâu.
2. Làm thế nào để những loài vật này tồn tại?
Các nhà nghiên cứu vẫn đang nỗ lực khám phá những loài cá mập mới từ đại dương sâu thẳm.
"Đại dương quá rộng lớn và chúng tôi dành quá ít thời gian để nghiên cứu, đến nỗi mỗi khi một nhà khoa học ra ngoài, đi câu cá hay thậm chí chỉ đi chợ cá ở một nơi ít được biết đến thôi, họ cũng tìm thấy một loài cá mập mới", theo Christopher Lowe giáo sư sinh vật biển kiêm giám đốc Phòng thí nghiệm Cá mập tại Đại học Bang California, Long Beach khi chia sẻ với Live Science.
Hơn nữa, cá mập có kích thước rất đa dạng, từ nhỏ bằng điếu xì gà (như cá mập Pocket shark) cho đến lớn bằng một chiếc xe buýt chở học sinh (chẳng hạn như cá mập voi - một loài ăn sinh vật phù du). Bên cạnh đó, chúng cũng sống trong các môi trường sống đa dạng, vì vậy một loài cá mập mới có thể được tìm thấy ở bất cứ đâu, Nosal nói.
3. Tại sao cá mập lại di cư?
Nhiều loài cá mập di cư theo mùa, ở trường hợp khác như cá mập hổ chúng chỉ di cư một phần, chúng tôi không biết tại sao."
Đối với loài cá mập trường cực kỳ nguy hiểm Galeorhinus galeu, cá mập cái có cuộc di cư kéo dài ba năm, quay trở lại nơi sinh sản của chúng cách 3 năm một lần.
Tuy nhiên, tại sao phần lớn các cuộc di cư này xảy ra vẫn còn là một bí ẩn. Cá mập di cư để kiếm thức ăn, giao phối, tìm kiếm nhiệt độ thích thợp hay có lẽ là sự kết hợp của cả ba? Khó mà nói ra được. Nosal cho biết, chỉ khi nghiên cứu số lượng lớn một loài cá mập, các nhà nghiên cứu mới có thể tìm ra xu hướng tổng thể và có thể tìm ra lý do đằng sau mỗi cuộc di cư.
4. Chúng làm gì ở dưới nước?
Gregory Skomal, một nhà sinh vật học thủy sản thuộc Phòng Thủy sản biển Massachusetts cho biết: bất kỳ ai cũng có thể đoán được cá mập đang làm gì sâu dưới đáy đại dương, nhưng một khi cá lặn sâu xuống nước, rất khó để theo dõi mà không làm gián đoạn hành vi của chúng.
Skomal nói với Live Science: “Chúng tôi có nhiều tư liệu về cá mập trắng, chúng bơi ra giữa Đại Tây Dương, lang thang và lặn xuống độ sâu 3.000 feet (900 mét). "Nhưng chúng tôi không có bất kỳ manh mối nó đang làm gì ở đó."
Một lần, Skomal và các đồng nghiệp của ông đã đưa một phương tiện tự hành dưới nước (AUV) để theo dõi những con cá mập trắng lớn vào ban đêm. Đoạn phim cho thấy những con cá mập đang nghỉ ngơi. Skomal nói: “Tôi không dám nói là ngủ vì chúng tôi khó xác định xem những con cá mập này có ngủ hay không và khi nào."
5. Vai trò của cá mập trong hệ sinh thái
Hầu hết mọi người đều nói rằng cá mập là chúa săn mồi và chúng là loài vật rất cần thiết để duy trì cân bằng trong mạng lưới thức ăn.
Nosal nói: “Điều đó vẫn còn là một bí ẩn nhưng tôi biết chắc chắn chúng rất quan trọng, và nhiều loài thực sự là những kẻ săn mồi đỉnh cao. Mạng lưới thức ăn là điều rất phức tạp."
Lowe cho biết, nhiều môi trường sống của cá mập đã bị hủy hoại, thật khó để biết chúng hoạt động như thế nào trước khi bị đánh bắt quá mức và phá hủy môi trường sống. Tuy nhiên, một số nơi trên thế giới, bao gồm đảo san hô Bikini ở quần đảo Marshall (nơi có cư dân phải di dời do ảnh hưởng của vụ thử bom hạt nhân) đưa ra một số thông tin về môi trường sống của cá mập. Khi không có con người sinh sống trên các hòn đảo, các hệ sinh thái dần phục hồi lại.
Lowe đã đến thăm Quần đảo Bikini gần đây và chia sẻ lại cảm nhận: "Đối với tôi, nó giống như Công viên kỷ Jura vậy."
6. Cá mập thông minh đến mức nào?
Các nghiên cứu về não cá mập cho thấy loài cá này là những sinh vật phức tạp, vậy chúng thông minh theo kiểu gì?
Jelle Atema, giáo sư sinh học tại Chương trình Hàng hải của Đại học Boston. Ông cho biết: Một trong những điểm đặc biệt của loài cá mập là chúng có một cơ quan nhận biết mùi rất độc đáo thông qua thùy khứu giác bên trong não.
Theo giai thoại, hàng năm Lowe đã theo dõi cá mập hổ ở bãi cạn Frigate của Pháp tại quần đảo Tây Bắc Hawaii. Lowe nói: “Chúng tôi phát hiện ra một tuần trước khi lũ chim hải âu bắt đầu bay đi, những con cá mập bắt đầu xuất hiện. Một con cá mập có thể ăn bốn đến sáu con chim hải âu mỗi buổi sáng." Điều đó cho thấy "trí thông minh" của cá mập rất chi tiết về thời gian và địa điểm của các sự kiện, ít nhất là khi nói đến thức ăn.
7. Cá mập có sống theo cộng đồng không?
Trong một đàn cá mập có con to con nhỏ và tụ tập thành từng nhóm từ hàng trăm đến hàng nghìn con. Nhưng không rõ liệu cá mập có bị thu hút bởi nhau hay chỉ đơn giản là chúng ở cùng một chỗ vì đó là một vị trí đẹp, nhiệt độ tốt và thức ăn sẵn có.
“Thật ra nó là sự kết hợp của cả hai. Nhưng chúng tôi thực sự không biết biết cá mập là động vật tổ chức xã hội ở mức độ nào", Nosal nói.
(Theo Livescience.com)
Bình luận