Bánh ít lá gai, đặc sản thường được du khách mua về làm quà khi du lịch Bình Định

Bánh ít là một món ăn khá phổ biển ở các tỉnh ven biển miền Trung và nổi tiếng nhất có lẽ là ở xứ Nẫu Bình Định. Bánh ít lá gai là sự hoà quyện giữa lớp vỏ ngọt thơm làm từ lá gai và nhân đậu xanh bùi béo.

Tương truyền, món bánh ít được ra đời cùng thời với bánh chưng, bánh dày. Nếu như Lang Liêu là người đã sáng tạo ra bánh chưng, bánh dày để dâng lên vua thì công chúa ít lại là người nghĩ ra món bánh ít độc đáo này. Bánh được hoà quyện giữa phần vỏ bánh dày và nhân bánh chưng, vì vậy khi ăn sẽ có hương vị khác biệt các loại bánh thông thường. 

Bánh có màu đen từ lá gai và được nặn thành hình tam giác để tránh trùng lặp với hình vuông bánh chưng và hình tròn bánh dày. Theo nhiều người, sở dĩ món đặc sản này được gọi là bánh ít vì công chúa út ít của vua Hùng là người sáng tạo ra nên người dân quen miệng gọi là bánh ít đến bây giờ.

Bánh ít lá gai được làm từ năm nguyên liệu là gạo nếp, đậu xanh, lá gai, đường và lá chuối. Nhìn qua thì có vẻ đơn giản nhưng để làm được bánh ít lá gai, người thợ làm bánh cần phải khéo léo và kỳ công. Lá gai, còn được biết đến với tên gọi tầm ma thường có mặt trên màu xanh, mặt dưới màu trắng bạc và có vị ngọt. Khi làm bánh, người ta sẽ chọn lá gai non, sau đó tước bỏ cọng và sống lá, chỉ sử dụng phần lá mềm để chế biến. Khi đã có lá được rửa sạch, lá gai được mang đi luộc, để ráo nước và cho vào cối giã nhuyễn như bột.

Gạo nếp làm bánh cũng phải là loại nếp ngon, hạt nhỏ, dẻo thơm và không được lẫn gạo tẻ. Sau khi ngâm trong 4 giờ đồng hồ, gạo được mang đi xay và đăng bột (cho bột nếp vào túi vải, buộc chặt rồi đem treo lên hoặc dùng một phiến đá đè lên cho nước bên trong thoát ra ngoài). Tiếp đó, cho hỗn hợp lá gai, bột nếp và đường đã được nấu cô đặc vào quết mạnh để chúng quyện vào nhau. Trong bước này, người làm bánh sẽ xoa đều dầu lạc vào phần đầu chày nhiều lần cho bột không dính vào chày.

Nhân bánh ít lá gai khá đơn giản, chỉ là đậu xanh nấu chín xào cùng dừa bào sợi, đường và một ít gừng cho đến khi thu được một hỗn hợp vàng sậm là được. Sau khi chia bột bánh thành những miếng nhỏ thì sẽ được ấn dẹt, cho nhân vào và vo tròn rồi gói lại bằng lá chuối theo hình tháp vuông. Khi đã hoàn thành, người ta sẽ mang bánh đi hấp cách thuỷ cho chín.

Bánh ít lá gai tuy dẻo nhưng không hề dính răng. Khi ăn, bạn sẽ cảm nhận được vị dẻo thơm và ngọt thanh của nếp, lá gai kết hợp với đậu xanh bùi, dừa béo ngậy và chút cay cay của gừng. Bánh ít lá gai thường được làm trong các dịp lễ Tết hoặc cúng giỗ để thể hiện sự hiếu thảo của con cháu với ông bà, tổ tiên. 

Nếu đến Bình Định, bạn sẽ dễ dàng tìm thấy món bánh ít lá gai tại nhiều cửa hàng bán đồ đặc sản hoặc các quầy bánh. Đây là một món ăn dân dã, dễ ăn và phù hợp để mua về làm quà sau mỗi chuyến đi du lịch Bình Định.