Tại lễ trao giải Oscar 2021, bộ phim Nomadland (tạm dịch: Vùng đất của dân du mục) đã đem về cho Chloé Zhao (Triệu Đình) tượng vàng Oscar ở hạng mục Đạo diễn xuất sắc. Đây là một chiến thắng lịch sử bởi trước Zhao, chỉ có một người đạo diện là nữ chiến thắng (Kathryn Bigelow), nhưng Zhao là người phụ nữ gốc Á đầu tiên nắm trong tay tượng vàng danh giá.
Nomadland cũng đồng thời lên ngôi ở hạng mục Phim truyện xuất sắc và Zhao tiếp tục nhận tượng vàng trên tư cách nhà sản xuất của bộ phim. Một chiến thắng kép khép lại một mùa giải thưởng bội thu cho nữ đạo diễn 39 tuổi tài năng này. Trước Oscar 2021, Chlóe Zhao đã giành tới 47 giải Đạo diễn xuất sắc trong năm nay, bao gồm tất cả giải quan trọng nhất như giải Sư tử vàng, Quả cầu Vàng, BAFTA, và DGA của Hiệp hội đạo diễn Mỹ.
"Bộ phim này dành cho bất cứ ai có niềm tin và can đảm để sống tốt bụng" - Chlóe Zhao phát biểu.
Chloé Zhao: Chân dung một đóa hoa mộc lan tỏa sáng giữa khu rừng lấp lánh của Hollywood
Chloé Zhao (Triệu Đình) sinh ngày 31 tháng 3 năm 1982 (39 tuổi) tại Bắc Kinh, Trung Quốc. Cô vốn xuất phát trong một gia đình không lấy gì làm giàu có, song đến tuổi thiếu niên, cha cô gặp vận đổi đời khi trở thành giám đốc điều hành tại tập đoàn Shougang - một trong những "cá mập" của ngành thép Trung Quốc.
Cuộc sống một bước lên thành "tiểu thư" nhà tài phiệt cũng không đem lại nhiều hạnh phúc bởi khi Zhao vào trung học, cha mẹ cô ly dị, bố cô cũng sớm tái hôn với một nữ diễn viên và Zhao lớn lên mà chẳng mấy khi có sự quan tâm của cả bố lẫn mẹ.
Ở tuổi dậy thì, Chloé Zhao khá nổi loạn và cô tìm thấy niềm vui trong các bộ manga (truyện tranh Nhật Bản) và đặc biệt đam mê các bộ phim của đạo diễn lừng danh Vương Gia Vệ. Điều này ảnh hưởng không nhỏ tới phong cách và tư duy nghệ thuật của cô sau này.
Những sự táo bạo và liều lĩnh của Zhao sớm bốc lộ khi mà năm 1996, khi mới bước sang tuổi 14, Zhao đã tìm đường sang Anh du học mặc dù không biết ngoại ngữ. Chính những năm tháng tiếp xúc sớm với nền văn hóa phương Tây cùng lối sống tự do, phóng khoáng tại nơi đất khách quê người đã tạo nên một Chloé Zhao bản lĩnh và không ngại thay đổi, thử nghiệm để tìm ra "bản ngã" thực sự của mình.
Nước Anh không giữ chân cô được lâu, năm 2000, tốt nghiệp cao trung, Zhao chuyển tới sinh sống và học tập tại Los Angeles (Mỹ) một mình. Tại đây, cô mất 4 năm theo đuổi kiến thức về mảng chính trị song đến cuối cùng, cô nhận ra mối quan tâm của bản thân không phải là học thuật, mà là về con người, cụ thể ở đây là những cảm xúc và nỗi niềm sâu kín của bản năng sâu thẳm trong mỗi chúng ta. Giống như những gì diễn ra trong bộ phim Xuân Quang Xạ Tiết của đạo diễn họ Vương mà cô vẫn luôn xem đi xem lại.
Vậy là cô chuyển sang học làm phim tại Đại học New York, theo chân Shelton Jackson "Spike" Lee, một đạo diễn, nhà sản xuất, biên kịch, diễn viên và giáo sư người Mỹ lừng danh với các tác phẩm độc lập đầy bản năng. Cũng tại đây, Zhao gặp Joshua James Richards - một anh chàng sinh viên từ Anh với niềm đam mê bất tận với công việc quay phim. Họ nhanh chóng tìm được sự đồng điệu về tâm hồn để rồi trở thành người yêu, sau này là người bạn đời của nhau.
Yêu và có Joshua James Richards ở bên là một bước ngoặt trong suy nghĩ và sự nghiệp làm phim của Zhao, bằng tình yêu và sự thấu hiểu lẫn nhau, mọi thước phim lột tả rõ nhất tâm tư và phong cách nghệ thuật của Zhao đều là do Richards cầm máy. Anh yêu sự chân phương và những xúc cảm thô mộc mà người yêu, vợ mình muốn lột tả và luôn tìm ra cách thể hiện nó rõ ràng, mạch lạc nhất qua những thước phim.
Phim của Zhao giống như chính con người của cô, trên mọi thảm đỏ danh giá hay những nơi sang trọng bậc nhất, nữ đạo diễn luôn để mặt mộc, không một chút mỹ phẩm trên da, giống như cách cô luôn hướng tới việc khơi nguồn những gì đẹp nhất, sâu nhất trong mỗi con người mà chẳng cần tới bất kỳ lớp lang nào che phủ.
Niềm cảm hứng phương Đông và giấc mơ đem những gì bản năng và chân thật nhất của cuộc sống lên phim
Chloé Zhao tiếp cận nền nghệ thuật phương Tây từ rất sớm, phong cách làm phim của cô chịu ảnh hưởng rõ ràng của những gì cô được học. Song, cô luôn thấy niềm cảm hứng của mình còn đang "chạy trốn" ở đâu đó. Khi đang học năm thứ 2, Zhao bay về cố hương Trung Quốc để mong tìm ra "cội nguồn cảm xúc" ở nơi cô sinh ra.
Zhao nung nấu ý định làm một bộ phim tương tự Đèn lồng đỏ treo cao của Trương Nghệ Mưu và cô tự tay làm tất cả mọi khâu để cho ra đời một bộ phim ngắn. Tuy nhiên, khi bộ phim này đóng máy. Zhao nhận ra rằng cô không phải mẫu đạo diễn có thể "ôm" tất cả trong tay.
Về mặt trải nghiệm và thế giới quan, Zhao dường như là người thấm nhuần tất cả, cô sinh ra và lớn lên ở Trung Quốc, cái nôi của nền văn hóa phương Đông, cô hình thành nên tính cách ở tuổi dậy thì nơi nước Anh xa xôi, trung tâm của nghệ thuật cận đại và cuối cùng, cô trưởng thành và tạo phong cách làm phim trên đất Mỹ. Một đất nước đa sắc tộc và có một Hollywood với nền công nghiệp làm phim lớn nhất trái đất này.
Theo lời của người yêu, người chồng của cô là Richards: "Zhao là một người quyết liệt và đôi khi kỳ quặc". Cô nhận ra rằng với tư cách một nhà làm phim, phải tập hợp được những người giỏi nhất trong trong lĩnh vực của họ để tạo nên câu chuyện mà mình muốn viết nên bằng ngôn ngữ điện ảnh. Chloé Zhao bèn đi khắp thế giới để tìm câu trả lời cho bản thân đồng thời gặp gỡ và tìm những "đồng đội" ưng ý nhất.
Niềm cảm hứng khởi nguồn và "giấc mơ Mỹ" dưới góc nhìn khuất sau lớp bụi
Bằng trải nghiệm sống và sự tiếp thu của nhiều nền văn hóa đa dạng, Chloé Zhao đi đến đâu cũng đứng trên tư cách của 'kẻ lạ" để hứng trọn "luồng" tư duy và hơi thở cuộc sống nơi đó mang lại. Những bộ phim của cô do vậy thường xoáy sâu vào sự nhận diện bản ngã con người và ý nghĩa của cái gọi là nhà.
Sớm nếm trải mùi vị của sự giàu có, sống tại những thành phố lớn song các bộ phim của Zhao có xu hướng tìm về những vùng đất xa xôi và những mảnh đời có phần ít được nhắc đến hoặc thậm chí là bị coi là bên rìa xã hội. Một trong những bộ phim về cuộc đời của những con người đó - những người du mục - đã chạm sâu vào trái tim khán giả cũng như giới chuyên môn để mang về chiến thắng cho cô ở Oscar 2021 mới đây.
"Điều tôi yêu thích ở nước Mỹ không phải là giấc mơ Mỹ, mà là tinh thần kiên cường tiếp tục mơ kể cả khi giấc mơ đã tan vỡ" - Chloé Zhao từng nói. Và nước Mỹ mà Zhao mơ về cũng là một mảnh đất khác biệt chẳng hề như người ta vẫn hay tưởng tượng.
Năm cuối trước khi tốt nghiệp, Zhao và Richards tìm thấy cảm hứng về những con người miền Tây nước Mỹ, mảnh đất khắc nghiệt với cát bụi sa mạc mịt mù và những giao thoa đan xen hỗn loạn của lịch sử, văn hóa. Cô cùng ekip của mình tìm tới vùng Oglala Lakota, Pine Ridge ở phía nam tiểu bang Dakota, những mong sẽ tìm thấy chất liệu cho bộ phim đầu tiên của mình.
Ở mảnh đất này, Zhao dành thời gian tiếp xúc sâu với cư dân Oglala Dakota và nhận ra họ có nhiều thứ để kể hơn là chỉ có đói nghèo và thô lỗ như người ta vẫn nghĩ. Khi chưa hoàn thiện được ý tưởng thì đoàn phim của cô gặp chuyện, nơi ở của Zhao bị trộm và toàn bộ các thước phim tư liệu trước đó bị lấy mất, công sức của nhiều tháng qua đã thành "công cốc".
Trong tình thế cùng đường và tuyệt vọng ấy. Zhao và Richards đã kiên cường và động viên nhau tiếp tục, họ rút hết tiền tiết kiệm, vận động lại các nguồn lực và thực hiện lại bộ phim với quy mô nhỏ hơn.
Kết quả là Songs My Brothers Taught Me (2015) ra đời. Phim là chuyến hành trình của một thiếu niên đang đứng trước lựa chọn khó khăn khi phải quyết định sẽ theo bạn gái tới Los Angeles hay bỏ lại cô em gái nhỏ và bà mẹ nghiện rượu ở biệt khu da đỏ. Phim được ra mắt tại Liên hoan phim Sundance và Cannes, nhận về những phản hồi tích cực của giới chuyên môn và giúp Zhao có động lực để làm bộ phim tiếp theo.
The Rider (2017) - bộ phim thứ 2 cũng lấy đề tài về những con người vùng Pine Ridge tiếp tục chứng minh tài năng của Chloé Zhao trong việc phát hiện và ghép nối, viết nên câu chuyện cuộc đời của con người một cách chân thật đến thế nào.
Ngôi sao của bộ phim - Brady Jandreau - là một tay nài ngựa vùng Dakota chính hiệu được Zhao mô tả là “có sự mạnh mẽ mà thản nhiên như Heath Ledger của Brokeback Moutain”. Anh tham gia phim với vai diễn chính cuộc đời của mình với diễn xuất "tay ngang" chẳng qua trường lớp nào cụ thể.
Zhao chứng kiến cuộc đời của Jandreau, năm 2016, chàng cao bồi này bị chấn thương sọ não hôn mê suốt 5 ngày. Các bác sĩ chẩn đoán anh không thể cưỡi ngựa được nữa. Thế nhưng, vài tháng sau, người ta lại thấy anh trên lưng ngựa và chạy trên khắp những cánh đồng từ sáng sớm hay lúc chiều tà. Chloé Zhao đã thấy và The Rider ra đời.
Tác phẩm thứ hai của Zhao nhận về sự quan tâm nhiệt liệt từ công chúng. Một cuộc đời đầy nhiệt huyết, thô ráp và có cả bất cần của những anh chàng cao bồi khi qua bàn tay một đạo diễn nữ, bỗng trở nên len lỏi và thấm thía một cách kỳ lạ vào trái tim tất cả người xem.
Bộ phim có mặt ở rất nhiều liên hoan phim danh giá, từ Telluride, Toronto đến New York, nhận về những lời tán dương có cánh và nhiều fan hâm mộ đặc biệt như cựu tổng thống Barack Obama hay đạo diễn Bong Joon-ho, người vừa đạt giải Oscar năm trước. Thậm chí, nhà làm phim tài năng người Hàn Quốc còn không ngần ngại khẳng định rằng, Zhao sẽ là thế hệ đạo diễn tạo nên làn sóng làm phim mới định hình điện ảnh hiện đại trong 20 năm tiếp theo.
Giành tượng vàng Oscar ở bộ phim thứ 3. Giấc mơ nay đã thành hiện thực!
Chloé Zhao nói cô có nhiều điểm chung với nhân vật chính Fern trong bộ phim Nomadland - tác phẩm vừa đem lại vinh quang cho cô tại Oscar 2021 vừa qua. "Chúng tôi đều thích quần yếm và thích ở thành phố lớn với mọi người, nhưng đồng thời cũng thích lang thang đi tìm kiếm không gian của riêng mình trong thiên nhiên" - Zhao cho biết.
Nhân vật Fern là tổng hòa nét tính cách của cả Zhao và McDormand - nữ diễn viên từng 2 lần đoạt Giải Oscar cho nữ diễn viên chính xuất sắc nhất với Fargo và Three Billboards Outside. Đều muốn xa lánh sự hào nhoáng của phố thị và tìm về sự bình yên ở những hành trình rong ruổi gần gũi với thiên nhiên.
McDormand chính là người mua bản quyền chuyển thể cuốn sách Nomadland: Surviving America in the Twenty-First Century. Bà nhanh chóng nhận ra, Zhao là đạo diễn hoàn hảo để đưa những nhân vật trong câu chuyện lên màn ảnh rộng. Còn Zhao cũng thấy rằng, chẳng có ai hợp để hóa thân thành nhân vật Fern, thể hiện tâm tư và tính cách dữ dội, mạnh mẽ của Fern một cách chân thực nhất được như McDormand.
Vậy là, những người phụ nữ ấy đã kết hợp và cho ra đời Nomadland. Câu chuyện về mảnh đời trôi nổi trên những chiếc xe vans, sống cuộc sống du mục qua những vùng đất xuyên qua nhiều nơi trên đất Mỹ mênh mông, rộng lớn.
Đó là tinh thần vị tự do "luôn khao khát chứng kiến những thứ bên ngoài đường chân trời xa tít tắp". Là sự đồng cảm trong những chuyến hành trình, những vướng mắc đời thường của cuộc sống hay nỗi niềm cô đơn, trống rỗng đến cùng cực của những kẻ chẳng còn thứ gì đáng giá và ý nghĩa trong tay.
Fern trong Nomadland là một phụ nữ góa chồng, sau đó là mất nhà do thị trấn cô sống bị đóng cửa. Nomadland là phim những cũng như là đời, bởi 2/3 diễn viên trong phim đều đóng vai chính họ. Đó là câu chuyện chân thực kể về những kiếp người lang bạt, có người là tự nguyện nhưng cũng có không ít là rơi vào tình thế bị ép buộc mà phải chìm trong cuộc đời tha hương không chốn dừng. Họ lang thang khắp mọi miền đất xa xôi trải dài từ Arizona đến California và sang tận Nam Dakota để tìm nơi mình thực sự thuộc về.
Bằng sự kết hợp giữa chất trữ tình và chủ nghĩa hiện thực, đề cao sự tự do, sự giao hòa của ký ức xưa cũ với niềm hi vọng của tương lai. Nomadland đã thành công chạm tới những cảm xúc sâu kín nhất của khán giả cùng như giới chuyên môn. Sự thừa nhận cho tài năng của những "người đàn bà gai góc" là Zhao và McDormand chính là tượng vàng Oscar danh giá của Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Mỹ.
Chloé Zhao - với vẻ đẹp mộc mạc của ngoại hình cùng tâm hồn thấu cảm những giá trị bản chất nhất của con người, tất cả được phủ dầy bằng tài năng nghệ thuật được thừa nhận đã minh chứng hùng hồn cho những giá trị chân, thiện, mỹ của người phụ nữ châu Á trong lòng Hollywood hào hoa, bóng bẩy.
Bằng cách tiếp tục tiến lên và cho ra đời các tác phẩm đa dạng, điển hình là bom tấn Eternals - bộ phim thứ 26 thuộc Vũ trụ Điện ảnh Marvel (MCU). Chloé Zhao hứa hẹn sẽ tiếp tục là làn gió mới mang lại những góc nhìn điện ảnh độc đáo và trải nghiệm mới lạ cho khán giả đam mê bộ môn nghệ thuật thứ bảy trên hành tinh này.
Bình luận