Bánh vắt vai, món bánh truyền thống dịp Tết của người Cao Lan, Bắc Giang

Bánh vắt vai là gì?

Bánh vắt vai là một món bánh truyền thống của người dân tộc Cao Lan ở vùng Bắc Giang. Trong dịp Tết, ngoài món bánh chưng người Cao Lan còn làm một loại bánh khác là bánh vắt vai. Đây là món bánh dùng để thờ cúng tổ tiên cũng là món bánh được người Cao Lan đem đi biếu người thân. Ngoài dịp Tết Nguyên đán thì bánh vắt vai còn xuất hiện trên bàn thờ tổ tiên của nhiều gia đình Cao Lan vào ngày 3.3 âm lịch.

Bánh vắt vai thắt lại ở giữa, còn 2 đầu là phần bánh. Do cấu tạo này là bánh có thể dễ dàng vắt lên vai khi đi đường và được thưởng thức ở bất kỳ thời điểm nào. Đây cũng là lý do món bánh này có tên là bánh vắt vai. Với nhiều thiếu nữ Cao Lan, bánh vắt vai là loại bánh truyền thống mà các cô được bà và mẹ dạy làm ngay từ khi còn nhỏ.

Nguyên liệu làm bánh vắt vai

Khác với bánh chưng, bánh tét, nguyên liệu để làm bánh vắt vai không chỉ có gạo nếp, đậu xanh mà còn có cả đường và rau ngải cứu. Nhờ vào sự kết hợp độc đáo này mà bánh có màu sắc và hương vị khá đặc biệt. Bên cạnh đó, bánh vắt vai thường được gói bằng lá chuối thay vì lá dong như bánh chưng. 

Cách làm bánh vắt vai

Để làm được những chiếc bánh vắt vai ngon, người Cao Lan thường sử dụng loại nếp cái hoa vàng Phì Điền nổi tiếng Lục Ngạn với vị dẻo thơm. Đầu tiên, gạo nếp sẽ được mang đi xay nhỏ. Sau đó người làm bánh sẽ đem ngải cứu đi luộc cùng nước vôi để bớt đi vị đắng chát rồi xay nhỏ và trộn cùng gạo nếp. Phần nhân bánh sẽ gồm đậu xanh xào đường. Để bánh khô khoảng 5,6 ngày không thiu, người làm bánh phải mang đỗ đi xào cho khô trước khi làm.

Lá chuối tươi sau khi nướng qua lửa sẽ được đem đi gói bánh để bánh dậy mùi thơm và ngon hơn. Bánh sau khi được đặt ở hai đầu lá thì có thể gập vào và vắt lên vai. Tiếp đó, bánh được cho vào luộc trong khoảng 2 giờ đồng hồ cho đến khi mùi ngải cứu thơm lừng là được.

Hương vị của bánh vắt vai

Bánh vắt vai sau khi luộc xong sẽ có mùi thơm của đậu xanh hoà quyện với ngải cứu và màu xanh đẹp mắt của lá chuối. Khi ăn, bánh có vị dẻo của gạo nếp, xen lẫn vào đó là vị bùi béo của đậu xanh, vị ngọt của đường và vị ngai ngái của ngải cứu. 

Nếu có dịp ghé thăm Lục Ngạn, Bắc Giang vào những dịp gần Tết hoặc tháng 3 âm lịch hàng năm, bạn có thể tìm thấy bánh vắt vai tại nhiều khu chợ ở đây. Đặc biệt nếu đến nhà một người Cao Lan địa phương, chắc chắn bạn sẽ được mời dùng thử món bánh truyền thống này để hiểu rõ hơn về nét văn hoá ẩm thực độc đáo.