Tại sao không có cây cầu nào bắc qua sông Amazon?

Sông Amazon là con sông dài thứ hai trên thế giới, rộng nhất thế giới và là một trong những tuyến đường thủy quan trọng nhất hành tinh với trữ lượng nước ngọt nhiều hơn bất kỳ con sông nào khác. Amazon là nơi sinh sống của loài cá heo sông lớn nhất thế giới, cũng như của 100 loài cá điện và 60 loài cá răng đao.

Tuy nhiên, có một thứ không thể tìm thấy trên sông Amazon chính là những cây cầu.

Theo Quỹ Động vật Hoang dã Thế giới, sông Amazon chảy qua ba quốc gia (Peru, Colombia và Brazil) với hơn 30 triệu người sống trong lưu vực, nhưng hiện nay không có cây cầu nào bắc qua sông.

Vậy tại sao lại có trường hợp kì lạ này? Do phải đối mặt với những khó khăn cơ bản khi xây dựng công trình như vậy trong một khu rừng nhiệt đới có đầm lầy, vùng đất ngập nước rộng lớn và cây cối rậm rạp hay không? Do rào cản tài chính? Hay đơn giản là không đáng để nỗ lực xây dựng?

Sông Amazon dị thường

Khi so sánh với một số con sông khác trên thế giới, việc Amazon không có cầu bắc qua là một điều kỳ lạ. Chỉ riêng ở Cairo có khoảng chín cây cầu bắc qua sông Nile; hơn 100 cây cầu đã được hoàn thành trong 30 năm  bắc qua sông Trường Giang ở châu Á; trong khi sông Danube của châu Âu, chỉ dài bằng một phần ba sông Amazon mà đã có 133 cầu bắc ngang.

Walter Kaufmann, Chủ tịch Bộ phận Kỹ thuật Kết cấu tại Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ (ETH) Zurich, chia sẻ với Live Science trong một email: “Do nhu cầu không cấp bách nên không cần xây dựng một cây cầu bắc qua Amazon."

Sông Amazon với chiều dài 4.300 dặm (6.920 km), uốn quanh co qua các khu vực dân cư thưa thớt, có rất ít các nhánh chính chảy qua nơi đông dân cư. Ở các thành phố và thị trấn giáp sông, người dân có thói quen di chuyển, thuyền và phà là phương tiện giúp trao đổi hàng hóa và vận chuyển con người từ bờ này sang bờ khác. Điều đó nghĩa là thực sự không cần xây dựng cầu ngoài việc giúp giao thông đi lại nhanh hơn một chút.

"Tất nhiên, cũng có những khó khăn về kỹ thuật và hậu cần", ông Kaufmann cho hay.

Amazon không phải là một địa điểm lý tưởng để xây dựng cầu, vì nó gặp phải các trở ngại tự nhiên mà các kỹ sư và công nhân xây dựng cần phải nghiên cứu thêm.

Các đầm lầy rộng lớn, đất mềm ở lưu vực Amazon đòi hỏi phải có một nền móng cực sâu và điều này sẽ đòi hỏi đầu tư tài chính khổng lồ. Đồng thời, mạng lưới sông ngòi chằng chịt đòi hỏi phải xây dựng rất nhiều nhịp cầu để bắc sang một khoảng cách dài.

Điều này một phần là do mực nước sông lên xuống quanh năm và phù sa của các bờ sông bị xói mòn và thay đổi theo mùa.

Kaufmann cho hay, mặc dù những vấn đề cụ thể này không phải chỉ có ở Amazon, nhưng ở đó đặc biệt nghiêm trọng. “Môi trường ở Amazon chắc chắn là một trong những nơi khó khăn nhất trên thế giới. Các cây cầu qua eo biển cũng là một thách thức nếu nước có độ sâu lớn.

Kaufmann cho biết: cầu phao hay các cấu trúc nổi không phải là một giải pháp có hiệu quả khi xây dựng ở đây. Bởi vì dòng sông này bị ảnh hưởng rất nhiều bởi các phương sai theo mùa, điều này làm tăng thêm sự phức tạp. Ví dụ, trong mùa khô (từ tháng 6 đến tháng 11), sông Amazon có chiều rộng trung bình từ 2 đến 6 dặm (3,2 và 9,7 km), trong khi vào mùa mưa (từ tháng 12 đến tháng 4) sông có thể rộng tới 30 dặm (48 km) và mực nước có thể cao hơn 50 feet (15 mét) so với trong mùa khô.

Một cây cầu quá xa?

Điều đáng chú ý là, mặc dù không có cây cầu nào bắc qua Amazon nhưng vẫn có một cây cầu bắc qua sông Negro, phụ lưu chính của nó. Được gọi là Ponte Rio Negro, cây cầu được hoàn thành vào năm 2011, kết nối Manaus và Iranduba. Cho đến nay nó là cây cầu chính duy nhất bắc qua nhánh sông của Amazon.

Cầu Nanay, sẽ bắc qua sông Nanay của Peru - một phụ lưu khác của sông Amazon - dự kiến ​​khánh thành vào năm 2021, nhưng ngày hoàn thành đã bị lùi lại.

Vào năm 2019, Jair Bolsonaro, tổng thống Brazil, tuyên bố rằng ông muốn xây dựng một cây cầu xuyên qua Amazon nhưng vẫn chưa có tiến triển. "Nó sẽ rất đắt so với những lợi ích kinh tế mà nó sẽ mang lại",  giáo sư Fearnside - một nhà sinh vật học, nhà khoa học và nhà bảo tồn người Mỹ cho hay.

Sau khi hoàn thành cây cầu Ponte Rio Negro, các kế hoạch tạm thời đã được đưa ra về việc xây dựng một cây cầu bắc qua thượng Amazon - được gọi là sông Solimões - ở thành phố Manacapuru, sẽ kết nối đường cao tốc BR-319 với Manaus và loại bỏ việc đi phà băng qua.

"BR-319 là một ưu tiên chính trị cao, nhưng nó không mang lại kinh tế. Vận chuyển sản phẩm từ các nhà máy trong Khu thương mại tự do Manaus đến São Paulo bằng đường thủy sẽ rẻ hơn", giáo sưFearnside nói. 

Ngoài ra, trong một bài bình luận năm 2020 mà giáo sư Fearnside viết cho trang tin tức môi trường Mongabay ) liên quan đến đề xuất phát triển BR-319, việc tạo ra một cây cầu như vậy sẽ "cho phép những kẻ phá rừng tiếp cận tới rừng Amazon". Và vì vậy, vấn đề bảo tồn là điều quan trọng nhất đối với đất nước Brazil ngày nay.

(Theo Live Science)